ผ่าตัดไทรอยด์ (Thyroid Surgery) แนะนำข้อควรรู้ก่อน-หลังเข้ารับการรักษา

บทความโดย: seoteam seoteam วันที่อัพเดท: 4 กรกฎาคม 2567

การผ่าตัดไทรอยด์เป็นหนึ่งในวิธีรักษาผู้ป่วยที่มีก้อนเนื้องอกขนาดใหญ่บริเวณต่อมไทรอยด์ โดยก้อนเนื้อดังกล่าวได้เข้าไปกดทับบริเวณหลอดอาหารจึงส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจโดยตรง ตลอดจนผู้มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดไทรอยด์เป็นพิษ จึงทำให้จำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดไทรอยด์ ในปัจจุบันวิธีการผ่าตัดไทรอยด์ได้ถูกพัฒนาเป็นอย่างมากด้วยการใช้เทคโนโลยีและอุปกรณ์ทางการแพทย์สมัยใหม่ ทำให้เพิ่มโอกาสประสบความสำเร็จในการรักษา รวมถึงลดโอกาสเสี่ยงในการเกิดโรคแทรกซ้อนภายหลัง

สารบัญบทความ

• ก้อนที่ต่อมไทรอยด์ คืออะไร?
• รูปแบบการรักษาก้อนที่ต่อมไทรอยด์
• การผ่าตัดไทรอยด์ VS การจี้สลายก้อนไทรอยด์ ต่างกันอย่างไร เลือกรักษาแบบไหนดี
• เมื่อไรที่ผู้ป่วยต้องเข้ารับการผ่าตัดไทรอยด์
• เตรียมความพร้อมก่อนผ่าตัดไทรอยด์
• ผ่าตัดไทรอยด์มีผลข้างเคียงหรือไม่?
• การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดไทรอยด์และวิธีดูแลตนเอง
• สรุปผ่าตัดไทรอยด์อันตรายหรือไม่ เลือกผ่าตัดแบบไหนดี?

ก้อนที่ต่อมไทรอยด์ คืออะไร?

การผ่าตัดไทรอยด์ (Thyroidectomy) คือ การรักษาการทำงานผิดปกติของต่อมไทรอยด์ โดยมีการผ่าเอาก้อนเนื้อบริเวณต่อมไทรอยด์ออก ซึ่งมีลักษณะเป็นทรงกลมหรือวงรีอยู่บริเวณด้านหน้าของลำคอ ผู้ป่วยสามารถคลำหรือมองเห็นชัดเจนได้ที่คอ ต่อมไทรอยด์จะทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนสำหรับควบคุมการเผาผลาญและการกักเก็บพลังงานในร่างกาย ซึ่งโรคที่พบบ่อยในต่อมไทรอยด์ ได้แก่ โรคคอพอก มะเร็งต่อมไทรอยด์ ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ เป็นต้น

หากก้อนเนื้อดังกล่าวมีขนาดใหญ่มาก อาจส่งผลต่อการกลืน การหายใจ และการใช้ชีวิต ทำให้กลืนอาหารได้ลำบาก หายใจติดขัด รวมถึงมีภาวะเสี่ยงเป็นก้อนเนื้อร้ายซึ่งส่งผลต่อระบบการทำงานของร่างกายส่วนอื่น ๆ ผู้ป่วยจึงจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาด้วยการผ่าตัดก้อนไทรอยด์ออก

รูปแบบการรักษาก้อนที่ต่อมไทรอยด์

การผ่าตัดไทรอยด์ มีกี่แบบ? การผ่าตัดไทรอยด์มีหลากหลายวิธี โดยแต่ละวิธีมีรูปแบบการรักษาที่แตกต่างกัน ซึ่งแพทย์จะพิจารณาวิธีการรักษาตามลักษณะก้อนเนื้อและความรุนแรงของอาการ โดยรูปแบบการรักษาต่อมไทรอยด์มีรายละเอียดดังนี้

การจี้สลายก้อนไทรอยด์ ด้วยพลังงานไมโครเวฟ

ก้อนเนื้อทีต่อมไทรอยด์สามารถรักษาด้วยวิธีการจี้สลายก้อนไทรอยด์ (Thyroid Microwave Ablation) เป็นการใช้เข็มขนาดเล็กสอดเข้าไปที่ก้อนเนื้อเพื่อปล่อยพลังงานไมโครเวฟทำให้ก้อนเนื้อดังกล่าวค่อย ๆ ยุบตัวลงโดยไม่ส่งผลให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง ฟื้นตัวไว การรักษาดังกล่าวไม่ใช่การผ่าตัดจึงช่วยลดความเสี่ยงจากการผ่าตัดและเกิดรอยแผลเป็นที่คอ เหมาะสำหรับผู้ที่รักษาก้อนไทรอยด์ขนาดใหญ่ที่ไม่ใช่มะเร็ง ผู้ที่ไม่สามารถดมยาสลบสำหรับวิธีผ่าตัดได้ ทั้งนี้ จำนวนครั้งในการจี้สลายขึ้นอยู่กับขนาดก้อนเนื้อ 

การผ่าตัดไทรอยด์แบบเปิด

การผ่าตัดไทรอยด์แบบเปิด (Open Thyroidectomy) คือ วิธีการผ่าตัดแบบดั้งเดิมบริเวณกลางลำคอ โดยสามารถผ่าตัดก้อนเนื้อออกจากต่อมไทรอยด์ได้ทุกขนาด เหมาะสำหรับผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ แต่อาจมีข้อจำกัดบางประการ เนื่องจากการผ่าตัดไทรอยด์อาจทำให้มีรอยแผลเป็นจากการผ่าตัดชัดเจน บางรายอาจเกิดแผลเป็นนูนหรือคลีลอยด์ ซึ่งส่งผลต่อความสวยงามได้ ทำให้ผู้ป่วยต้องรักษารอยแผลเพิ่มเติม

การผ่าตัดไทรอยด์แบบส่องกล้อง

การผ่าตัดไทรอยด์แบบส่องกล้อง (Endoscopic Subtotal Thyroidectomy) คือ การผ่าตัดไทรอยด์ด้วยการส่องกล้องความละเอียดสูง โดยส่องกล้องผ่านทางรักแร้, หลังหู, บริเวณลานนม และทางช่องปาก ซึ่งเป็นวิธีผ่าตัดไทรอยด์ผ่านกล้องที่มีความปลอดภัยสูง ข้อดีคือ แผลผ่าตัดไทรอยด์จะมีขนาดเล็กกว่าการผ่าตัดแบบเปิด ไม่เห็นรอยแผลจากภายนอก แต่อาจมีข้อจำกัดโดยผู้ป่วยต้องมีขนาดต่อมไทรอยด์ข้างละไม่เกิน 8 เซนติเมตร และก้อนเนื้อขนาดไม่เกิน 6 เซนติเมตร

เลือกผ่าตัดไทรอยด์แบบไหนดี? 

การผ่าตัดไทรอยด์นั้นเป็นวิธีการรักษามาตรฐานด้วยการผ่าตัดนำก้อนเนื้อออก โดยมีการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามารักษา ทำให้ลดความเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เหมาะสำหรับการผ่าตัดไทรอยด์เป็นพิษ โรคมะเร็งไทรอยด์ ซึ่งการผ่าตัดใช้เวลาไม่นาน ระยะเวลาฟื้นตัวเร็ว มีอาการเจ็บแผลเล็กน้อย

ในขณะที่การจี้สลายก้อนไทรอยด์เป็นวิธีการทำให้ก้อนเนื้อมีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ ในระยะเวลา 6-12 เดือนด้วยการใช้คลื่นพลังงานไมโครเวฟ การจี้สลายก้อนเนื้อไม่ทำให้เกิดรอยแผลเป็นที่คอ ใช้เวลาพักฟื้นไม่นาน จึงเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีขนาดก้อนเนื้อไม่ใหญ่มากและไม่ใช่ก้อนเนื้อมะเร็ง รวมถึงผู้ป่วยที่ไม่สามารถดมยาสลบได้ ซึ่งนับเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ได้รับความนิยมสูงในการรักษาต่อมไทรอยด์โดยไม่ต้องผ่าตัด ทั้งนี้ การผ่าตัดไทรอยด์อาจมีราคาและค่ารักษาพยาบาลสูงกว่าการจี้สลายก้อนไทรอยด์ 

เมื่อไรที่ผู้ป่วยต้องเข้ารับการผ่าตัดไทรอยด์

การผ่าตัดไทรอยด์นั้นแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาอาการและสภาพร่างกายของผู้ป่วย เพื่อประเมินวิธีการรักษาที่เหมาะสมมากที่สุด ซึ่งผู้ป่วยที่มีแนวโน้มต้องผ่าตัดต่อมไทรอยด์มีดังต่อไปนี้

• ผู้ป่วยมีภาวะไทรอยด์เป็นพิษ (Hyperthyroidism) เกิดจากต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนสูงกว่าปกติ ส่งผลให้หัวใจเต้นผิดปกติ ร่างกายน้ำหนักลงอย่างรวดเร็ว รู้สึกเหนื่อยง่าย
• ผู้ป่วยที่มีก้อนเนื้อที่ต่อมไทรอยด์ชนิดไม่ร้ายแรง โดยก้อนเนื้อที่มีขนาดใหญ่ส่งผลต่อการกลืนน้ำลาย การหายใจ จึงจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดไทรอยด์
• ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นกลุ่มโรคมะเร็งไทรอยด์หรือมีแนวโน้มมีก้อนเนื้อมะเร็ง เช่น มะเร็งไทรอยด์ชนิดพาพิลลารี่ (Papillary Carcinoma) มะเร็งไทรอยด์ชนิดอะนาพลาสติก (Anaplastic Carcinoma)
• ผู้ป่วยที่มีภาวะต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง (Hashimoto's thyroiditis)
• โรคอื่น ๆ ที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดไทรอยด์ เช่น ซีสต์ที่ต่อมไทรอยด์ (Thyroid Cyst) โรคคอพอก (Nodular Goiter)

เตรียมความพร้อมก่อนผ่าตัดไทรอยด์

ภายหลังการตรวจวินิจฉัยอาการโดยแพทย์เฉพาะทางเรียบร้อยแล้ว สำหรับผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับผ่าตัดไทรอยด์ทั้งแบบเปิดหรือส่องกล้องจะมีการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดไทรอยด์ ดังนี้

• ผู้ป่วยแจ้งประวัติโรคประจำตัว ประวัติยาประจำตัวหรือวิตามินเสริม หากมีประวัติแพ้ยาควรแจ้งให้แพทย์ทราบ 
• ก่อนผ่าตัดต่อมไทรอยด์อาจมีการงดยาบางชนิด เช่น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด หรือยาที่มีส่วนผสมแอสไพริน
• ผู้ป่วยต้องตรวจความพร้อมของร่างกายก่อนผ่าตัด เช่น การเอกซเรย์ปอด การตรวจไขมันในเลือด การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ, การตรวจปัสสาวะ เป็นต้น
• ก่อนผ่าตัด 1 วัน ผู้ป่วยจำเป็นต้องค้างคืนที่โรงพยาบาลเพื่อเตรียมร่างกายให้พร้อมทั้งการทำความสะอาดผิว รวมถึงการงดน้ำและอาหารอย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงก่อนผ่าตัด เพื่อป้องกันการสำลักอาหารระหว่างให้ยาสลบ

ผ่าตัดไทรอยด์มีผลข้างเคียงหรือไม่?

การผ่าตัดไทรอยด์เป็นการรักษาโดยแพทย์ที่มีความชำนาญเฉพาะทางซึ่งมีความปลอดภัยสูงและมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนน้อย อย่างไรก็ตามหลังผ่าตัดไทรอยด์อาจมีผลข้างเคียงต่าง ๆ ดังนี้

• มีอาการกลืนน้ำลายเจ็บคอ หรือปวดคอบริเวณที่ผ่าตัดในช่วง 1-2 อาทิตย์แรก
• มีอาการเสียงแหบหรือเสียงเปลี่ยนชั่วคราว เนื่องจากการผ่าตัดอาจกระทบกับเส้นประสาทได้ แต่อาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์หลังผ่าตัดไทรอยด์
• รอยแผลผ่าตัดอาจเกิดการติดเชื้อ โดยแพทย์จะใช้ยาปฏิชีวนะสำหรับฆ่าเชื้อและลดการอักเสบของแผล
• มีภาวะเลือดออกที่แผลผ่าตัดซึ่งอาจทำให้แผลบวมได้ 
• มีระดับแคลเซียมในร่างกายต่ำ เนื่องจากไม่มีต่อมไทรอยด์ที่ช่วยผลิตฮอร์โมนพาราไทรอยด์สำหรับควบคุมระดับแคลเซียม ทำให้ผู้ป่วยอาจต้องรับประทานอาหารเสริมบำรุงร่างกายเพิ่ม

ทั้งนี้ ผลข้างเคียงหลังผ่าตัดไทรอยด์อาจขึ้นอยู่กับวิธีการผ่าตัด การฟื้นตัวของร่างกาย ตลอดจนการดูแลตนเองหลังผ่าตัดตามคำแนะนำของแพทย์

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดไทรอยด์และวิธีดูแลตนเอง 

หลังผ่าตัดไทรอยด์ผู้ป่วยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และวิธีการดูแลตนเองให้ถูกต้อง เพื่อลดโอกาสการเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง โดยคำแนะนำการดูแลตนเองหลังผ่าตัดไทรอยด์มีดังนี้

• หลีกเลี่ยงการจามหรือไออย่างรุนแรง การออกเสียงตะโกน อย่างน้อย 1 สัปดาห์
• งดกิจกรรมที่ต้องออกแรงในช่วง 1-2 สัปดาห์ เช่น การยกของหนัก การออกกำลังกาย
• ฝึกบริหารปากและลำคอหลังผ่าตัด 1 สัปดาห์
• หลังผ่าตัดไทรอยด์หลีกเลี่ยงการกินอาหารรสจัด เน้นทานอาหารรสชาติอ่อน กลืนได้ง่าย
• ระมัดระวังการทำให้แผลผ่าตัดไทรอยด์ที่คอโดนน้ำ 48 ชั่วโมงหลังผ่าตัด
• รับประทานยาปฏิชีวนะให้ครบตามที่แพทย์สั่ง
• หากมีอาการเจ็บปวดบริเวณแผลผ่าตัดอย่างรุนแรงหรืออาการผิดปกติอื่น ๆ ให้รีบพบแพทย์โดยด่วน

สรุปผ่าตัดไทรอยด์อันตรายหรือไม่ เลือกผ่าตัดแบบไหนดี?

ผ่าตัดไทรอยด์อันตรายไหม? การผ่าตัดไทรอยด์เป็นการผ่าตัดที่ใช้เครื่องมือทางการแพทย์และเทคโนโลยีที่มีความแม่นยำ โดยปัจจุบันการผ่าตัดสามารถทำได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดแบบเปิดและการผ่าตัดด้วยการส่องกล้อง ซึ่งเป็นวิธีการผ่าตัดที่มีความปลอดภัยสูง ใช้เวลาพักฟื้นน้อย และไม่เห็นรอยแผลเป็นจากภายนอก โดยเฉพาะการส่องกล้องผ่านช่องปาก ทั้งนี้ แพทย์จะเป็นผู้วินิจฉัยและประเมินอาการของผู้ป่วยเพื่อเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุด 

สำหรับผู้ที่ต้องการปรึกษาการผ่าตัดไทรอยด์ สามารถติดต่อสอบถามได้ที่โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ ซึ่งมีทีมแพทย์เฉพาะทางพร้อมให้คำปรึกษาตลอด 24 ชั่วโมง ผ่านช่องทางดังต่อไปนี้

• Line : @samitivejchinatown
• Email : info@samitivej.co.th
• โทร : 02-118-7893

References
 

Kristeen Cherney, K. (2022, August 22). Surgery for Thyroid Cancer: What to Know. Healthline Media. https://www.healthline.com/health/medullary-thyroid-cancer/thyroidectomy-thyroid-cancer-surgery#potential-side-effects

Petty, A. (2023, January 24). What To Know Expect During Thyroid Surgery Recovery. HealthCentral. https://www.healthcentral.com/condition/thyroid/thyroid-surgery-recovery

Schwalbe, F.(2022, August 16). Thyroid Surgery: Breaking Down the Different Types. GoodRX Health. https://www.goodrx.com/health-topic/thyroid/types-of-thyroid-surgery

Shannon Johnson, S. (2018, October 17). Everything you need to know about thyroid gland removal. MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/323369#risks-and-side-effects