อาการบาดเจ็บช่วงข้อต่อเกิดได้จากหลายสาเหตุ อาจเกิดจากอุบัติเหตุ อายุที่มากขึ้น หรือปัจจัยอื่น ซึ่งส่งผลให้อาการเจ็บรุนแรงขึ้น ข้อต่ออาจจะอักเสบและเสื่อมสภาพจนกลายเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) ดังนั้นควรเข้าพบแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อหาวิธีการรักษาและป้องกันไม่ให้อาการทรุดหนัก ซึ่งในวิธีที่รักษาที่ได้ผลมากที่สุดคือการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมทำในผู้ป่วยที่มีอาการของโรคข้อเข่าเสื่อมมาก เจ็บข้อเข่ามากและไม่ดีขึ้นด้วยการรักษาแบบไม่ผ่าตัด ผู้ป่วยที่มีเข่าโก่ง หรือเหยียดงอได้ไม่สุด และอาการจากโรคข้อเสื่อมส่งผลรบกวนคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมาก
สารบัญบทความ
การผ่าตัดหัวเข่าเปลี่ยนข้อเข่าเทียม คือการผ่าตัดเพื่อเปลี่ยนหรือซ่อมแซมส่วนของข้อต่อที่เสียหายจากโรคหรืออุบัติเหตุ เพื่อรักษาอาการปวดและช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น โดยในปัจจุบันข้อเข่าเทียมทำจากวัสดุที่มีความคงทน ได้มาตรฐานทางการแพทย์ เช่น โลหะผสมไทเทเนียมและโคบอลต์โครเมียม และระหว่างผิวข้อเทียมจะใส่พลาสติกชนิดพิเศษที่เรียกว่าโพลีเอทิลีน (polyethylene) เพื่อช่วยลดแรงเสียดทาน เพิ่มความยืดหยุ่นในการเคลื่อนไหว
อาการปวดเข่าที่เกิดขึ้นจากภาวะข้อเข่าเสื่อมหรือข้อต่อบาดเจ็บเรื้อรัง อาจไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยวิธีทั่วไป การผ่าตัดหัวเข่าจึงเป็นทางเลือกหนึ่งที่ช่วยแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยสาเหตุหลัก ๆ ที่ทำให้ต้องผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมมีดังนี้
การผ่าตัดข้อเข่าเทียมในปัจจุบันแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมทั้งข้อ (Total Knee Replacement) คือการผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อเข่าทุกส่วน เหมาะกับข้อเข่าที่เสียหายและมีรอยโรคอยู่มาก เนื่องจากเป็นการผ่าที่แก้ได้ทุกความผิดปกติของข้อ นอกจากการผ่านี้จะช่วยรักษาอาการอักเสบของข้อแล้ว ยังสามารถทำให้ข้อเข่าที่ผิดรูปกลับมาตรงตามแบบที่ควร ไม่โก่งงอ ป้องกันการเสื่อมของข้อเข่าส่วนที่เหลือในอนาคต ส่วนใหญ่ผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดข้อเข่าเทียมทั้งข้อจะเป็นผู้ป่วยที่มีอายุประมาณ 60 ปีขึ้นไป
การผ่าตัดข้อเข่าเทียมเฉพาะส่วน (Unicompartmental Knee Replacement) เป็นการผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อเข่าบางส่วน โรคข้อเข่าเสื่อมในบางผู้ป่วย อาการเสียหายจะจำกัดอยู่บริเวณบางส่วนโดยมักจะเริ่มที่บริเวณด้านในของข้อเข่า มีผู้ป่วยส่วนน้อยที่การเสื่อมของข้อเข่าจะเริ่มที่ผิวกระดูกด้านนอก อาจทำให้ขาโก่งเข้าด้านในได้
การผ่าตัดข้อเข่าเทียมเฉพาะส่วนโดยเก็บผิวข้อเข่าส่วนที่ดีไว้ จะมีขนาดเล็กกว่า การบาดเจ็บของเนื้อเยื่อจะน้อยกว่าเปลี่ยนทั้งข้อเข่า รวมถึงขนาดแผลเล็กกว่า เจ็บน้อยกว่า สามารถฟื้นตัวได้เร็วกว่าการผ่าตัดเปลี่ยนทั้งข้อเข่าด้วย
การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม เป็นทางเลือกในการรักษาสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงและไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบอื่น โดยแพทย์อาจพิจารณาให้คนในกลุ่มต่อไปนี้เข้ารับการผ่าตัดหัวเข่า
สำหรับผู้ที่มีปัญหาเรื่องอาการปวดเข่าที่สงสัยว่าจะเป็นอาการข้อเข่าเสื่อม แพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง โดยขั้นตอนมีดังนี้
ก่อนเข้าผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม ผู้ป่วยควรเตรียมตัวเองให้พร้อมสำหรับการผ่าตัดหัวเข่า รวมไปถึงการจัดสภาพแวดล้อมให้พร้อมอำนวยความสะดวกหลังการผ่าตัดหัวเข่าด้วย
นอกจากการเตรียมตัวเองข้างต้น การจัดการสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยเพื่อพร้อมอำนวยความสะดวกแก่ผู้ป่วยหลังการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมเองก็เป็นเรื่องจำเป็น เนื่องจากในช่วงแรกผู้ป่วยอาจต้องการความช่วยเหลือในการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การอาบน้ำ ทำอาหาร ซักผ้า ถือของ
หลังผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม มีความเป็นไปค่อนข้างน้อยที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าที่เป็นอันตรายกับผู้ป่วย ภาวะแทรกซ้อนที่สามารถเกิดได้ ได้แก่อาการดังต่อไปนี้
นอกจากข้อปฏิบัติเบื้องต้นดังที่กล่าวมาแล้ว หากคนไข้มีคำถามหรืออาการที่ข้องใจ สามารถสอบถามแพทย์หรือพยาบาลได้เพื่อการดูแลรักษาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล
หลายคนอาจมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม และการพักฟื้นหลังผ่าตัดหัวเข่า โดยเราได้รวบรวมคำถามที่พบบ่อยมาให้ดังนี้
โดนส่วนมาก ข้อเข่าเทียมมีอายุการใช้งานที่ยาวนานหลายสิบปีด้วยวัสดุที่ทนทาน ได้มาตรฐานและมีคุณภาพ แต่มีปัจจัยอื่นที่ส่งผลต่ออายุการใช้งานของข้อเข่าเทียมด้วย เช่น ลักษณะร่างกายของผู้ป่วย น้ำหนัก ลักษณะกิจกรรมและการใช้ชีวิตประจำวัน ความแม่นยำของการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม
ผ่าตัดหัวเข่ากี่วันเดินได้? ผู้ป่วยจะสามารถลุกขึ้นได้ภายใน 3 วันหลังผ่าตัด แต่จำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยพยุง 4 ขาก่อนและฝึกเดินภายใต้ความดูแลของเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ในระยะเวลา 3-10 วันหลังผ่าตัดก่อนกลับบ้านได้
แต่หลังจากผ่าตัดเข่าเสื่อมไปแล้ว ผู้ป่วยบางคนอาจจะรู้สึกเดินไม่ได้ เดินไม่ค่อยสะดวก เนื่องด้วยอาการปวด ตึง และบวมช้ำ ไม่มีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ อาการเหล่านี้ถือว่าเป็นภาวะปกติที่เกิดขึ้นได้หลังการผ่าตัด ให้ผู้ป่วยฝึกทำกายภาพกล้ามเนื้ออย่างต่อเนื่อง และใช้ชีวิตประจำวันอย่างระมัดระวังก็เพียงพอ แต่หากผู้ป่วยรู้สึกกังวลใจ สามารถเข้ามาพบแพทย์เพื่อปรึกษาอาการได้
ผ่าตัดหัวเข่า พักฟื้นกี่วัน? ระยะแรกของการผ่าตัดข้อเข่าจะยังบวมและอุ่น อาการบวมจะหายภายในระยะเวลา 3 เดือนแรก อาการอุ่นรวมถึงความรู้สึกชาอื่นๆจะหายภายในระยะเวลา 6-12 เดือนหลังผ่าตัด
เสียงคลิกที่อาจเกิดได้ในขณะเหยียดหรืองอข้อเข่าถือว่าเป็นเสียงปกติ แต่สามารถปรึกษาแพทย์ได้เพื่อความมั่นใจ
การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมเป็นวิธีการรักษาข้อเข่าที่ได้ประสิทธิภาพโดยเฉพาะในผู้ป่วยที่อาการอักเสบและความเสียหายบริเวณข้อต่อค่อนข้างกว้างและครอบคลุมผิวหน้าข้อเข่าไปมาก แม้ว่าจะขึ้นชื่อว่าเป็นการผ่าตัดแล้ว แผลที่ได้ค่อนข้างเล็กและข้อเข่าเทียมมีอายุการใช้งานค่อนข้างยาวนาน การผ่าเข่าจึงเป็นวิธีที่ใช้รักษาข้อเข่าได้อย่างดีและมีประสิทธิภาพ เหมาะกับระยะยาว
หากต้องการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม เปลี่ยนข้อเข่าเทียม โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ มีทีมแพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกและข้อ พร้อมด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัย สามารถให้คำปรึกษาและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม เพื่อให้คุณสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่อีกครั้ง
ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่
References
Hoffman, M. (2021, June 22). Picture of the Knee. WebMD. https://www.webmd.com/pain-management/knee-pain/picture-of-the-knee
Cleveland Clinic medical professional. (2021, August 09). Osteoarthritis of the Knee. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21750-osteoarthritis-knee
