การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมหรือการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม เป็นวิธีรักษาที่ช่วยฟื้นฟูคุณภาพชีวิตผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมที่มีอาการเจ็บ ปวดข้อเข่า หรือข้อเข่าอักเสบที่มีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ วิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่าอย่างถูกวิธีถือเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้ร่างกายผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็ว และลดความเสี่ยงเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ ก่อนผ่าตัดหัวเข่าต้องเตรียมตัวอย่างไร วิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่าที่ถูกต้องมีอะไรบ้าง มาหาคำตอบไปพร้อมกันในบทความนี้
KEY TAKEAWAY
สารบัญบทความ
ผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดเข่าอย่างการผ่าตัดข้อเข่าเทียม (Knee Replacement) ส่วนมากมักมีสาเหตุมาจากโรคข้อเข่าเสื่อม ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกปวด เจ็บข้อเข่า และตึงบริเวณหัวเข่าจนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน แม้จะรักษาด้วยยา รวมถึงปรับพฤติกรรมด้วยการลดน้ำหนักหรือออกกำลังกายแล้วก็ยังไม่หาย ซึ่งการผ่าตัดข้อเข่าเทียมสามารถทำได้ 2 แบบคือ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมทั้งข้อ (Total Knee Replacement) และการผ่าตัดข้อเข่าเทียมเฉพาะส่วน (Unicompartmental Knee Replacement)
โรคข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ และเกิดได้จากหลายสาเหตุ อาจส่งผลให้เกิดอาการร้ายแรงต่อผู้ป่วยสูงอายุได้ อ่านเพิ่มเติมได้ที่ : โรคข้อเข่าเสื่อมในผู้สูงอายุ
ผู้ที่สงสัยว่าตนเองอาจเป็นโรคเข่าเสื่อม ควรเข้าพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง และประเมินความรุนแรงของอาการ เพื่อจะได้วางแผนการรักษาที่เหมาะสม โดยขั้นตอนการตรวจวินิจฉัยโรคเข่าเสื่อม มีดังนี้
รู้ทันก่อนเป็นโรคเข่าเสื่อม! เช็ก 6 อาการข้อเข่าเสื่อมที่ไม่ควรละเลยได้ที่ : อาการข้อเข่าเสื่อม
ก่อนเข้ารับการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม ผู้ป่วยควรเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการผ่าตัด ทั้งการเตรียมความพร้อมด้านร่างกาย และด้านสภาพแวดล้อมเพื่ออำนวยความสะดวกระหว่างพักฟื้นหลังการผ่าตัด ดังนี้
หลังเข้ารับการผ่าตัดข้อเข่าเทียม ผู้ป่วยควรดูแลตัวเองอย่างเหมาะสม เพื่อลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน และช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็วขึ้น โดยวิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่ามีดังนี้
แม้ว่าผู้ป่วยจะมีวิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่าที่เหมาะสมแล้ว แต่ก็อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดได้เช่นกันโดยอาการแทรกซ้อนที่สามารถเกิดขึ้นได้ส่วนใหญ่คือ ผู้ป่วยอาจมีอาการปวด ตึง ชาบริเวณข้อเข่า หรือรู้สึกว่าผ่าเข่าแล้วยังเจ็บ ซึ่งถือเป็นอาการที่เกิดได้หลังการผ่าตัดทั่วไป นอกจากนี้ยังอาจมีอาการอื่น ๆ อย่างข้อเข่าไม่มั่นคง แผลผ่าตัดฉีกขาด รวมถึงมีโอกาสเกิดภาวะเส้นเลือดดำอุดตันจากการที่ลิ่มเลือดไปอุดตันที่กล้ามเนื้อหัวใจและปอด ภาวะหัวใจวาย หรือแผลติดเชื้อ ซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นประมาณ 2% เท่านั้น
คำถามที่มักพบได้บ่อยเกี่ยวกับวิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่า มีดังนี้
หลังผ่าตัดเข่า ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เสี่ยงทำให้ล้ม การงอเข่ามาก ๆ อย่างการนั่งขัดสมาธิหรือคุกเข่า รวมถึงการยกของหนัก นอกจากนี้ยังควรหลีกเลี่ยงไม่ให้แผลโดนน้ำในช่วง 2 สัปดาห์หลังการผ่าตัด เพื่อลดโอกาสเกิดแผลติดเชื้อ
หลังผ่าตัดข้อเข่าเทียมผู้ป่วยอาจต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาล เพื่อฝึกลุก ยืน นั่ง รวมถึงฝึกเดินด้วยตนเอง ประมาณ 5-7 วันจึงจะสามารถกลับบ้านและช่วยเหลือตนเองได้
หลังผ่าตัดข้อเข่าเทียม บริเวณที่ผ่าตัดอาจมีอาการบวมและอุ่น และจะค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 3 เดือน ซึ่งวิธีลดอาการบวมหลังผ่าตัดที่ขานั้น ผู้ป่วยสามารถประคบเย็นได้บ่อยตามต้องการ ใช้หมอนหนุนเข่าให้สูงเพื่อลดอาการบวมจากเลือดคั่ง รวมถึงพยายามกระดกปลายเท้าขึ้นลงเพื่อกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด ซึ่งจะช่วยลดอาการบวมได้
การผ่าตัดข้อเข่าเทียมเป็นวิธีรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมสำหรับผู้ป่วยที่รักษาด้วยยาไม่หาย การมีวิธีดูแลหลังผ่าตัดเข่าที่ถูกต้อง จะช่วยให้ร่างกายและแผลของผู้ป่วยฟื้นฟูได้ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันความเสี่ยงจากการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ผู้ที่มีอาการปวดข้อ เจ็บข้อเข่า หรือมีอาการโรคข้อเข่าเสื่อม ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุ และวางแผนการรักษาที่เหมาะสม สามารถปรึกษาทีมแพทย์เฉพาะทางของ ศูนย์ผ่าตัดข้อเข่าเทียม โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ได้ที่ Line @samitivejchinatown หรือเบอร์ 02-118-7893 ได้ตลอด 24 ชั่วโมง
References
Allina Health's. (2025, April 30). Care after surgery. https://www.allinahealth.org/health-conditions-and-treatments/health-library/patient-education/total-knee-replacement/after-surgery
Cleveland Clinic. (2023, July 18). Knee Replacement. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/8512-knee-replacement
Dunkin, A. M. (2023, February 17). Knee Replacement Aftercare: Tips for Patients and Caregivers. Arthritis Foundation. https://www.arthritis.org/health-wellness/treatment/joint-surgery/after-surgery/knee-replacement-aftercare-tips
