อาการข้อเท้าบวม ตาตุ่มบวม สาเหตุเกิดจากอะไร มีวิธีรักษาอย่างไรบ้าง

ทำไมเวลานั่งหย่อนขานานๆ แล้วข้อเท้าบวม รู้สึกตึงบริเวณตาตุ่ม ? ความจริงแล้วอาการข้อเท้าบวมปวดเป็นภาวะที่เกิดจากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น การยืนเป็นเวลานานๆ นั่งหย่อนขานานๆ หรือข้อเท้าบวมจากโรคประจำตัว และยาบางชนิด เป็นต้น แม้ว่าอาการข้อเท้าบวมตรงตาตุ่มด้านใน จะไม่ก่อให้เกิดความรู้สึกเจ็บปวด แต่กลับมีผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ทำให้เวลาเดิน นั่ง หรือเวลาทำกิจกรรมต่างๆ รู้สึกไม่สะดวก

นอกจากนี้หากมีอาการข้อเท้าบวม หรือ ตาตุ่มบวม อาจจะเป็นสัญญาณเตือนบางอย่างจากร่างกายที่กำลังบอกว่าคุณกำลังเผชิญปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับภาวะข้อเท้าบวม สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการข้อเท้าบวม พร้อมทั้งแนะแนวทางวิธีรักษาและป้องกันอาการข้อเท้าบวม
 

อาการข้อเท้าบวม (Swollen Feet) เป็นภาวะที่มีอาการบวมตั้งแต่ปลายเท้าขึ้นไปจนถึงบริเวณหน้าแข้ง บางรายอาจจะมีอาการข้อเท้าบวมข้างเดียว หรือสองข้างพร้อมกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความรุนแรงและสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการข้อเท้าบวม และมักพบที่เท้าหรือขา มากกว่าแขน 

ทั้งนี้อาการข้อเท้าบวม ตาตุ่มบวม สามารถหายไปได้เอง หรือบางรายที่มีอาการข้อเท้าบวมรุนแรงไม่หายสักที ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ และเข้ารับการรักษาเพื่อบรรเทาอาการ แม้ว่าอาการข้อเท้าบวมจะสามารถหายได้เองโดยไม่ต้องรักษา แต่ไม่ควรมองข้าม เนื่องจากอาการข้อเท้าบวมอาจเป็นสัญญาณเตือนของปัญหาสุขภาพที่คุณคาดไม่ถึง
 

ข้อเท้าบวมเกิดจากสาเหตุใด

ข้อเท้าบวมสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยสาเหตุส่วนใหญ่ของอาการมักมาจากความผิดปกติของร่างกาย ได้แก่

1. ข้อเท้าบวมจากอาการบาดเจ็บ

อาการข้อเท้าบวม อักเสบจากอาการบาดเจ็บ เป็นสาเหตุที่สามารถพบได้บ่อยมากที่สุด ส่วนใหญ่มักเกิดจากข้อเท้าแพลง ทำให้เส้นเอ็นบริเวณข้อเท้ายืดมากผิดปกติ และเส้นเอ็นอักเสบส่งผลให้ข้อเท้าบวม ทั้งนี้หากเป็นอาการข้อเท้าบวมจากการข้อเท้าแพลงสามารถหายได้เองตามธรรมชาติ แต่ถ้าหากข้อเท้ามีอาการบวมรุนแรง ร่วมกับรู้สึกปวดมาก จำเป็นต้องรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ และรักษาทันที 

2. ข้อเท้าบวมจากการอักเสบติดเชื้อ

การติดเชื้อที่บริเวณผิวหนัง หรือ เนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง (Cellulitis) มักเกิดกับผู้ที่เคยมีประวัติแผลมาก่อน เป็นการติดเชื้อแบคทีเรียที่บริเวณผิวหนังจากบาดแผล เช่น เหยียบของมีคม ถูกสัตว์กัด หรือแผลจากการถูกบาดด้วยของมีคม นอกจากอาการบวมบริเวณข้อเท้าแล้ว หากเป็นการติดเชื้อบริเวณผิวหนัง ข้อเท้าที่บวมมักจะมีอุณหภูมิสูงกว่าปกติ เมื่อสัมผัสบริเวณนั้นแล้วจะรู้สึกอุ่นๆ 

หากเป็นอาการข้อเท้าบวมจากการติดเชื้อบางรายสามารถหายเองได้ แต่ถ้าเป็นการติดเชื้อที่รุนแรงจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อฆ่าเชื้อ และจำเป็นต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์และเภสัชเท่านั้น 

3. ผลข้างเคียงจากยา

ผลข้างเคียงของยาบางชนิดสามารถทำให้เกิดอาการข้อเท้าบวมได้ ได้แก่ ยาฮอร์โมน ยาคุมกำเนิด, ยาลดความดันโลหิต, ยาสเตียรอยด์, ยาต้านเศร้า (Antidepressants), ยาแก้อักเสบกลุ่ม NSAIDs ยาแก้ปวดเข่า และยารักษาโรคเบาหวาน เป็นต้น ทั้งนี้หากมีอาการข้อเท้าบวม ตาตุ่มบวม หลังจากใช้ยา ควรไปพบแพทย์เพื่อปรับปริมาณยาให้เหมาะสม 

4. ภาวะแทรกซ้อนจากการตั้งครรภ์

อาการข้อเท้าบวมมักเกิดในช่วงไตรมาสที่3 หรือ สัปดาห์ที่ 28 ขึ้นไปของผู้ที่ตั้งครรภ์ เนื่องจากฮอร์โมนในร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง สำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์สามารถมีอาการบวมที่บริเวณอื่นนอกจากข้อเท้าได้ เช่น แขน ขา และ หน้า เป็นต้น 

ทั้งนี้สำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์ที่มีอาการข้อเท้าบวมเฉียบพลันหรืออาการรุนแรง อาจจะมีสาเหตุมาจากการครรภ์เป็นพิษ (Preeclampsia) หากคุณแม่ท่านใดที่มีอาการข้อเท้าบวมเฉียบพลัน ร่วมกับอาการอื่นๆ เช่น ปวดท้อง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจร่างกาย เพื่อความปลอดภัยของทารกในครรภ์ 

5. ผลข้างเคียงจากภาวะหรือโรคต่างๆ

- ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน (Chronic Venous Insufficiency: CVI)

มักพบอาการข้อเท้าบวมในคนไข้ที่ไม่ได้ขยับขา คนไข้นอนติดเตียง คนไข้หลังผ่าตัด หรือ คนที่รับประทานยาคุมกำเนิด ทั้งนี้หากเกิดอาการข้อเท้าบวม ขาบวมกับผู้ป่วยที่กล่าวไปข้างต้น สามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนและอันตรายร้ายแรงถึงชีวิต เนื่องจากลิ่มเลือดไปอุดตันเส้นเลือดดำ 

- ภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

ภาวะบวมน้ำเหลืองเป็นการค้างสะสมของน้ำเหลืองภายใต้ชั้นผิวหนัง ทำให้เกิดการอุดตันบริเวณทางเดินน้ำเหลือง มักแสดงอาการบวมของโรคที่ขา แขน รวมไปถึงข้อเท้า นอกจากนี้ผิวจะมีสีคล้ำและหนาขึ้น หากปล่อยทิ้งไว้สามารถเกิดการอักเสบใต้ผิวหนัง และสามารถเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้ 

- โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์

เป็นโรคที่มีการอักเสบตามส่วนต่างๆของร่างกาย เช่น ข้อเท้าอักเสบ เกิดจากระบบภูคุ้มกันในร่างกายทำงานผิดปกติ นอกจากนี้โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์มักมีอาการปวด และบวมตามบริเวณ ข้อมือ ขา แขน ข้อเท้า เข่า และคอ โดยมักจะแสดงอาการของโรคพร้อมๆ กัน 

- โรคหัวใจ โรคไต 

โรคหัวใจและโรคไต สามารถทำให้เกิดอาการข้อเท้าบวมได้ เนื่องจากร่างกายของผู้ป่วยไม่สามารถกำจัดน้ำและเกลือออกจากร่างกายได้หมด และเมื่อร่างกายมีของเหลวมากเกิดไปจึงทำให้เกิดอาการบวมบริเวณข้อเท้า เนื่องจากแรงโน้มถ่วงของโลกดึงให้น้ำไหล่มากองกันอยู่บริเวณเท้า หรือ ข้อเท้า อาการข้อเท้าบวมจากโรคหัวใจ โรคไต มักพบในผู้ป่วยสูงอายุ 

ทั้งนี้แม้ว่าอาการข้อเท้าบวมจะมีอาการของโรค คล้ายกับเข่าบวม แต่มีสาเหตุและวิธีรักษาแตกต่างกัน สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ : ข้อเข่าบวม
 

ข้อเท้าบวมบริเวณตาตุ่ม

สำหรับผู้ที่มีอาการข้อเท้าบวมบริเวณตาตุ่มข้างนอก มักเกิดจากถุงน้ำบริเวณตาตุ่มอักเสบ เนื่องจากนั่งพับเพียบ หรือ นั่งขัดสมาธิเป็นเวลานานๆ และใส่รองเท้าที่เสียดสีบริเวณตาตุ่มทำให้ตาตุ่มอักเสบและบวมขึ้นมา แม้ว่าอาการข้อเท้าบริเวณตาตุ่มบวมจะไม่เจ็บ และไม่ได้มีอันตรายร้ายแรงถึงชีวิต แต่ถ้าหากปล่อยไว้และติดเชื้ออาจจะทำให้เกิดหนอง และจำเป็นต้องผ่าตัดเพื่อเอาหนองออก 

ทั้งนี้สาเหตุของข้อเท้าบวม และตาตุ่มบวม มีสาเหตุต่างกัน และวิธีการรักษาต่างกัน จำเป็นต้องไปพบแพทย์เพื่อรักษาให้ถูกวิธี