หากคุณเป็นคนหนึ่งที่มักมีอาการปวดสะโพก คือ มีอาการเจ็บร้าวตั้งแต่บริเวณสะโพกลงไปในเวลาที่มีการเคลื่อนไหวร่างกาย บางคนอาจจะคิดว่า เป็นเพราะการดำเนินกิจกรรมประจำวัน เช่น การออกกำลังกายอย่างการวิ่ง การปั่นจักรยาน การขับรถเป็นระยะเวลานาน การนั่งขัดสมาธิ การนั่งพับเพียบ เป็นต้น ซึ่งสามารถปล่อยไว้ ก็อาจจะหายได้เองในเวลาไม่กี่วัน
แต่ในความเป็นจริงแล้ว การปวดสะโพก คือ สัญญาณเตือนอาการบาดเจ็บภายในร่างกายที่ต้องการการรักษาอย่างถูกต้องและเหมาะสม ไม่ว่าจะเป็น กระดูกสะโพกหัก โรคข้อสะโพกเสื่อม กระดูกเชิงกรานหัก รวมถึงกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ
โดยเฉพาะกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ ที่มีอาการปวดสะโพกร้าวลงไปถึงขา มักจะทำให้เข้าใจผิดว่าเป็นโรคกระดูกทับเส้น ซึ่งถ้าหากมีการวินิจฉัยโรคผิดก็จะทำให้ไม่ได้รับวิธีการดูแลรักษาที่ถูกต้อง อาจจะส่งผลให้เป็นกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเรื้อรังก็เป็นได้
สารบัญบทความ
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ (Hip Tendonitis) มีชื่อเรียกอาการที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น เส้นเอ็นสะโพกอักเสบ เส้นประสาทสะโพกอักเสบ หรือ เส้นสะโพกอักเสบ คือ การอักเสบของเอ็น iliopsoas ของสะโพก ทำให้มีอาการเจ็บและระคายเคืองที่เส้นเอ็นบริเวณสะโพก ทำให้รู้สึกปวดหรือชาไปจนถึงข้อพับเข่าในแต่ละข้าง ในขณะที่มีการเคลื่อนไหวร่างกายบริเวณดังกล่าว เพราะต้องมีการรองรับน้ำหนักตัวเอง รวมถึงแรงจากขาและสะโพก
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ เกิดจากการอักเสบบริเวณสะโพก ดังนั้น เราจึงต้องมาทำความรู้จักกล้ามเนื้อสะโพกเสียก่อน ว่ามีความสำคัญต่อร่างกายอย่างไร
กล้ามเนื้อสะโพก (gluteal muscles) ถือว่าเป็นปัจจัยสำคัญในการคงตัวของสะโพก ด้วยบทบาทที่เป็นส่วนช่วยพยุงน้ำหนักตัว และรักษาแนวกลางของลำตัว ช่วยควบคุมการทรงตัว และช่วยรักษาศูนย์กลางของมวลร่างกาย (center of mass) ซึ่งมีความสำคัญต่อการเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก ทั้งการเดิน การลุกขึ้นยืน การนั่งลง เป็นต้น
กล้ามเนื้อสะโพก มีลักษณะทางกายวิภาคที่หนาและมีขนาดใหญ่ เรียงตัวกันแน่นเป็นชั้น ๆ ประกอบไปด้วยกล้ามเนื้อสำคัญ 3 มัด ได้แก่
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ อาจจะเกิดขึ้นจากหลากหลายสาเหตุ ทั้งกิจวัตรประจำวันหรืออุบัติเหตุที่ไม่คาดคิด ซึ่งอาจจะทำให้เกิดกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเฉียบพลันได้ง่าย หากไม่ระมัดระวัง
ในขณะที่เราทำกิจกรรมต่าง ๆ หากเรามีการเคลื่อนไหวร่างกายโดยเฉพาะส่วนล่างอย่างรวดเร็วฉับพลันและผิดท่า ก็อาจจะทำให้เป็นกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบได้
ในกิจกรรมที่ต้องใช้ขาเคลื่อนไหวอย่างต่อเนื่อง หรือกล้ามเนื้อตรงข้อต่อสะโพกมากเกินไป ก็อาจจะทำให้เกิดการฉีกขาดของกระดูกอ่อนที่บริเวณข้อต่อสะโพกได้ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ
หากเคยประสบอุบัติเหตุตรงบริเวณสะโพก เช่น ล้มก้นกระแทก อุบัติเหตุทางรถยนต์ ก็สามารถทำให้เกิดกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบขึ้นได้เช่นกัน
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ อาการเริ่มต้น คือ มีอาการปวดสะโพกเล็กน้อย ก่อนจะทวีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเวลาผ่านไป โดยที่ไม่ได้รับการรักษา นอกจากนี้ ยังมีอาการอื่น ๆ อีก เช่น
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย ด้วยปัจจัยหนึ่งของการเกิดเส้นเอ็นสะโพกอักเสบ คือ อายุ ด้วยอายุที่มากขึ้น ก็ย่อมส่งผลให้เส้นเอ็นมีความยืดหยุ่นน้อยลงและไวต่อการบาดเจ็บมากขึ้น แต่กลุ่มคนที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ ได้แก่
นอกเหนือจากนั้น หากมีการใช้งานร่างกายอย่างหนัก โดยเฉพาะการใช้งานอวัยวะส่วนล่างอย่างสะโพก ไม่เพียงแต่เสี่ยงต่อการเป็นกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบในขณะนั้น ยังทำให้มีโอกาสที่จะเป็นโรคข้อสะโพกเสื่อมได้อีกด้วย
อาการของกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบมีความคล้ายคลึงกับอาการปวดสะโพก หรือโรคกระดูกทับเส้น ดังนั้น จึงควรเข้าพบแพทย์ เพื่อให้แพทย์ตรวจร่างกายและวินิจฉัยอาการ โดยวิธีการดังต่อไปนี้
แพทย์จะทำการซักประวัติและตรวจร่างกาย พร้อมทั้งประเมินลักษณะการเคลื่อนไหว ความยืดหยุ่น และความแข็งแรงของข้อต่อ เพื่อตรวจหาสาเหตุของอาการบาดเจ็บที่บริเวณสะโพก อย่างเช่น เส้นเอ็นฉีกขาด หรือ กระดูกสะโพกหัก
เป็นการเอกซเรย์ที่บริเวณสะโพก เพื่อตรวจสอบการเรียงตัวของข้อสะโพก และระบุว่า มีการแตกหักหรือข้ออักเสบหรือไม่
เป็นการใช้เทคโนโลยีในการสร้างภาพเสมือนจริงของอวัยวะภายในต่าง ๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะกระดูกและกล้ามเนื้อ ซึ่งสามารถแยกความแตกต่างระหว่างเนื้อเยื่อได้อย่างชัดเจน ทำให้แพทย์เห็นความผิดปกติทางกายวิภาคและสรีรวิทยาของร่างกาย จึงวินิจฉัยโรคได้แม่นยำมากยิ่งขึ้น
เป็นวิธีการตรวจวินิจฉัยหาความผิดปกติอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย ด้วยการปล่อย X-Ray ผ่านอวัยวะที่ต้องการตรวจ แล้วใช้คอมพิวเตอร์สร้างเป็นภาพแบบ 3 มิติ เหมาะกับการตรวจหาความผิดปกติของกระดูก และข้อต่อต่าง ๆ เช่น การหัก การหลุด และการอักเสบ เป็นต้น
เมื่อเกิดอาการกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ หรือ เส้นเอ็นสะโพกอักเสบ ขึ้น เราสามารถรักษาอาการเบื้องต้นด้วยตนเองได้ ในกรณีที่ยังมีอาการหรือปวดไม่มากได้ ดังนี้
แต่ถ้าหากอาการไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์เฉพาะทาง เพื่อเข้ารับการรักษาอย่างถูกต้อง ไม่เช่นนั้นอาจจะเกิดภาวะกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเรื้อรังก็เป็นได้
หากเราลองรักษาอาการกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบด้วยตนเองในเบื้องต้นแล้ว พบว่า อาการไม่ดีขึ้น จึงควรเข้าพบแพทย์เฉพาะทาง ซึ่งมีวิธีการรักษา ดังนี้
การทานยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) เพื่อบรรเทาอาการปวดบวม ลดการอักเสบ และลดอาการกระตุกของกล้ามเนื้อ
ถ้าหากยังมีอาการปวดเรื้อรัง ทางแพทย์ก็อาจจะฉีดคอร์ติโซนเข้าที่บริเวณเส้นเอ็น iliopsoas เพื่อบรรเทาอาการปวดจากกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ
เข้ารับการทำกายภาพบำบัดจากแพทย์ผู้มีความเชี่ยวชาญ โดยเน้นไปที่การยืดกล้ามเนื้อสะโพก และการเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อสะโพก ก้น และแกนกลางลำตัว ซึ่งจะช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
การผ่าตัดถือว่าเป็นทางเลือกสุดท้ายสำหรับการรักษาที่ผู้ป่วยไม่มีอาการดีขึ้น หรือเป็นกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเรื้อรัง โดยเป็นการผ่าตัดเส้นเอ็น iliopsoas เพื่อซ่อมแซมเส้นเอ็นที่ขาด หรือกระตุ้นเส้นเอ็นด้วยเข็มขนาดเล็ก (ซึ่งเป็นคนละกรณีกับการผ่าตัดสะโพก)
คำถามที่มักจะตามมาหลังจากที่ได้รับการรักษา คือ กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ กี่วันหาย ซึ่งถ้าหากเข้ารับการรักษาด้วยการทำกายภาพบำบัด ก็จะใช้เวลาประมาณ 4 - 6 สัปดาห์ เพื่อลดอาการปวดและฟื้นฟูการทำงานของกล้ามเนื้อสะโพก
แต่ทั้งนี้ การรักษากล้ามเนื้อสะโพกอักเสบก็ขึ้นอยู่กับบริบทของแต่ละบุคคล ด้วยอาการปวดและอักเสบที่เกิดขึ้นมากน้อยแตกต่างกัน รวมถึงสาเหตุที่ทำให้ได้รับบาดเจ็บก็มีความรุนแรงที่แตกต่างกัน ย่อมส่งผลต่อระยะเวลาที่ใช้ในการรักษาของแต่ละคน
จากข้อมูลข้างต้น ทำให้ทราบแล้วว่า กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเป็นอาการปวดที่ไม่พึงประสงค์ เพราะจะทำให้เกิดความลำบากในทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ด้วยหลากหลายสาเหตุ ดังนั้น จึงควรดูแลและป้องกันตัวเอง เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเป็นกล้ามเนื้อสะโพกอักเสบ เช่น
กล้ามเนื้อสะโพกอักเสบเป็นอาการปวดที่อาจจะเกิดขึ้นได้จากกิจวัตรประจำวัน ถึงแม้ว่า เราจะสามารถดูแลและรักษาอาการเบื้องต้นได้ในระดับหนึ่ง แต่ถ้าหากอาการปวดยังไม่ทุเลา ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพื่อให้แพทย์ตรวจและวินิจฉัย ซึ่งทางโรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ก็พร้อมที่จะให้คำแนะนำและการดูแลรักษาอย่างถูกต้องและเหมาะสม โดยสามารถติดต่อได้ทาง Line: @samitivejchinatown หรือโทรสอบถามได้ที่เบอร์ 02-118-7893 ตลอด 24 ชั่วโมง
References
Beaumont. (n.d.). Hip Tendonitis. https://www.beaumont.org/conditions/hip-tendonitis
BonSecours. (n.d.). Hip Tendonitis. https://www.bonsecours.com/health-care-services/orthopedics-sports-medicine/hip/conditions/hip-tendonitis
Gasnick, K. (2022, August 01). Tendonitis: Overview and More. https://www.verywellhealth.com/hip-tendonitis-5224464
Mercy Health. (n.d.). Hip Tendonitis. https://www.mercy.com/health-care-services/orthopedics-sports-medicine-spine/specialties/hip/conditions/hip-tendonitis#:~:text=Recovery%20from%20hip%20tendonitis,improve%20function%20of%20the%20hip.
Semciw, A. I., Green, R. A., Murley, G. S. & Pizzari, T. (2004). Gluteus minimus: an intramuscular EMG investigation of anterior and posterior segments during gait. Gait & Posture, 39(2), 822-826. https://doi.org/10.1016/j.gaitpost.2013.11.008
เราใช้คุกกี้เพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ แสดงเนื้อหาให้ตรงกับความสนใจ รวมถึงเพื่อวิเคราะห์การเข้าใช้งานเว็บไซต์และทำความเข้าใจว่าผู้ใช้งานมาจากที่ใด คุณสามารถเลือกตั้งค่าความยินยอมการใช้คุกกี้ได้ นโยบายความเป็นส่วนตัว (Privacy Policy)
