บทความสุขภาพ

ฟ้าทะลายโจร รักษาบรรเทาอาการโควิด-19 ได้จริงไหม มีวิธีใช้อย่างไร

บทความโดย: วันที่อัพเดท: 26 มีนาคม 2567

ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่อยู่คู่กับสังคมไทยมาช้านาน และเป็นยาในบัญชีหลักแห่งชาติที่ผ่านเมื่อปี 2559 มีสรรพคุณบรรเทาอาการเจ็บคอ อาการไอ จึงทำให้เป็นยาที่นิยมใช้รักษาในสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 อย่างไรก็ตาม มีทั้งข้อมูลที่ว่า ฟ้าทะลายโจรรักษาโรคโควิด-19 ได้จริง บ้างก็ว่าเพียงบรรเทาอาการ หรืออาจมีคำเตือนว่าเป็นอันตรายต่อตับ บทความนี้จะพาไปทำความรู้จัก “ฟ้าทะลายโจร” ยาทางเลือกรักษาโควิด-19


สารบัญบทความ
 


รู้จักฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจร (ชื่อวิทยาศาสตร์ Andrographis Paniculata) คือ สมุนไพรรสขมที่มีการใช้อย่างแพร่หลายในหลายประเทศ มักนำมารับประทานเพื่อบรรเทาอาการของโรคหวัด ไข้ไอ เจ็บคอ ปวดเมื่อย รวมถึงอาการอักเสบของระบบทางเดินหายใจส่วนบนได้ มีสารสำคัญที่ชื่อว่า “แอนโดรกราโฟไลด์” (andrographolide)  มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัสต่างๆ


ฟ้าทะลายโจรมีกี่รูปแบบ

ยาฟ้าทะลายาโจรที่จัดจำหน่ายในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบดังนี้
 

ฟ้าทะลายโจรแบบผง

รูปแบบผงยา โดยการนำส่วนเหนือดินของฟ้าทะลายโจรมาตากแห้ง แล้วนำไปบดผงยา ผงยาสามารถนำไปทำได้ทั้งฟ้าทะลายโจรแบบเม็ดและฟ้าทะลายโจรแบบแคปซูล 

ฟ้าทะลายโจรแบบผงจะมีไฟเบอร์จากใบไม้และสารแอนโดรกราโฟไลด์ Andrographolide โดยองค์การอาหารและยา ระบุว่า ยาจากผงฟ้าทะลายโจร ควรมีความเข้มข้นของ Andrographolide ไม่น้อยว่ากว่า 1%
 

ฟ้าทะลายโจรแบบสารสกัด

ยาฟ้าทะลายโจรสกัดทำมาจากการสกัดสารแอนโดรกราโฟไลด์ หรือ Andrographolide ในฟ้าทะลายโจรมาเท่านั้น ต่างจากฟ้าทะลายโจรแบบผงตรงที่จะไม่มีใบหรือกากไฟเบอร์เจือปนอยู่ มักมาในรูปแบบของฟ้าทะลายโจรแบบแคปซูล


สรรพคุณของฟ้าทะลายโจร


ช่วยรักษาอาการหวัด ไข้ ไอ เจ็บคอ

สมุนไพรฟ้าทะลายโจรช่วยบรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอ และเจ็บคอ รวมถึงบรรเทาโรคไข้หวัดใหญ่ได้ ช่วยกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันใหม่ ทำให้เชื้อโรคในร่างกายลดน้อยลงจนหายไปในที่สุด
 

ช่วยรักษาอาการอักเสบต่างๆ ของร่างกาย

ฟ้าทะลายโจรต้านสารอนุมูลอิสระที่อยู่ภายในการแข็งตัวของเลือด ช่วยบรรเทาอาการอักเสบ อีกหนึ่งสรรพคุณที่มีประโยชน์ของฟ้าทะลายโจรคือช่วยยับยั้งสารที่ก่อให้เกิดอาการอักเสบของร่างกาย 
 

ช่วยรักษาอาการท้องเสีย

ฟ้าทะลายโจรจะขับสารพิษที่อยู่ในระบบทางเดินอาหารออกมา ป้องกันผนังลำไส้ไม่ให้เกิดการระคายเคือง ไม่ให้ลำไส้เคลื่อนไหวจนเสียดท้อง ช่วยบรรเทาอาการท้องเสีย อาหารเป็นพิษ หรือท้องเดินได้ ช่วยให้การทำงานของระบบขับถ่ายปกติ
 

ช่วยรักษาริดสีดวงทวาร

อาการเลือดออกหรือปวดหน่วงๆ จากโรคริดสีดวงทวารสามารถบรรเทาได้ด้วยฟ้าทะลายโจร การรับประทานฟ้าทะลายโจรจะทำให้อุจจาระนิ่มขึ้น ไม่บาดหรือเสียดสีจนเจ็บปวด จึงทำให้ระบบขับถ่ายดีขึ้น ช่วยรักษาอาการปวด
 

ช่วยรักษาโรคงูสวัด

โรคงูสวัดสามารถบรรเทาได้ด้วยการรับประทานฟ้าทะลายโจรแบบแคปซูลก่อนอาหารประมาณ 2-3 เม็ด วันละ 3 มื้ออาหาร ติดต่อกันเป็นเวลา 3 สัปดาห์
 

ช่วยรักษาเกี่ยวกับไข้ไทฟอยด์

ไข้ไทฟอยด์หรือไข้รากสาดน้อยคือเชื้อที่ผังอยู่ในต่อมน้ำเหลือง หรือตามเนื้อเยื่อผนังลำไส้เล็ก เชื้อตัวนี้มีส่วนทำให้ร่างกายอ่อนแอ การรับประทานฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 สัปดาห์จะช่วยให้เชื้อที่ฝังอยู่นี้สลายตัวไปได้อัตโนมัติ 


ฟ้าทะลายโจรกับการใช้รักษาโควิด

ผู้ที่ติดเชื้อโควิด-19 ควรใช้ยาฟ้าทะลายโจรภายใต้การดูแลของแพทย์ โดยทั่วไปแล้ว จะได้รับฟ้าทะลายโจรตามขนาดที่กำหนดคือ 180 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งทานวันละ 3 ครั้ง ครั้งละ 60 มิลลิกรัม

จากการวิจัยพบว่าสารแอนโดรกราโฟไลด์มีฤทธิ์ยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัสโควิด-19 (SARS-CoV-2) ในเซลล์เนื้อเยื่อ แต่ไม่สามารถป้องกันไวรัสเข้าสู่เซลล์ได้ 

ฟ้าทะลายโจรมี 3 กลไกที่เกี่ยวข้องในการรักษาโควิด-19 คือ 

1.การยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส (Virostatic) ไม่มีฤทธิ์ป้องกันการเข้าเซลล์หรือกำจัดไวรัส 

2.ลดการอักเสบ ซึ่งมีผลในการลดไข้ลดอาการหวัด ไอ เจ็บคอ 

3.ปรับภูมิคุ้มกัน เสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกายแข็งแรง


วิธีใช้ยาฟ้าทะลายโจรรักษาโควิดอย่างปลอดภัย

ยาฟ้าทะลายโจรใช้เมื่อเริ่มมีอาการป่วยเล็กน้อย ทำ Home Isolation ระหว่างกักตัว 14 วัน เช่น คัดจมูก มีน้ำมูก มีอาการไอ ไข้หวัด ผื่นแดงโควิด และไม่ควรทานยาฟ้าทะลายโจรเกินวันละ 180 มิลลิกรัม 

ก่อนทานควรสังเกตขนาดปริมาณสาร Andrographolide ในตัวยาว่ามีขนาดเท่าไหร่ต่อหนึ่งแคปซูล รวมกันแล้วไม่ควรทานเกินวันละ 180 มิลลิกรัม ทั้งนี้ ไม่ควรทานยาฟ้าทะลายโจรติดต่อกันเกินห้าวัน หากอาการป่วยไม่ดีขึ้นใน 3 วัน ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อดูอาการ


ข้อควรระวังในการใช้ยาฟ้าทะลายโจร

รศ.ภญ.ดร.มยุรี อาจารย์จากคณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มาวิทยาลัย องค์การเภสัชกรรม แนะนำให้รับประทานฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 5 วัน หากอาการไม่ดีขึ้นและไม่มีความเสี่ยงเรื่องโรคตับ ก็อาจจะรับประทานต่อได้อีก แต่ก็ไม่ควรเกิน 14 วันต่อเนื่อง 

แต่หากผู้ป่วยโควิด-19 มีความเสี่ยงโรคตับร่วมด้วย ไม่ควรรับประทานติดต่อกันเป็นเวลานาน เพราะหากรับประทานยาฟ้าทะลายโจรเป็นเวลานาน ค่าเอนไซม์บางชนิดในตับจะสูงขึ้น ซึ่งจะทำให้เกิดพิษในตับได้ ทั้งนี้ควรอยู่ในการดูแลของแพทย์ ที่สำคัญ ห้ามใช้ฟ้าทะลายโจรคู่กับยาฟาวิพิราเวียร์ (Favipiravir) เด็ดขาด โดยเสริมว่า ขณะที่ยังไม่มีอาการป่วย ไม่ควรบริโภคยาฟ้าทะลายโจรเพื่อผลในการป้องกันโรค 


ใครที่ไม่ควรใช้ยาฟ้าทะลายโจร

กลุ่มคนที่ไม่ควรใช้ยาฟ้าทะลายโจร ได้แก่
 

  • ผู้ที่แพ้ฟ้าทะลายโจร 
  • หญิงตั้งครรภ์ อาจจะตั้งครรภ์ หรือหญิงที่กำลังให้นมบุตร เพราะอาจทำให้เกิดการบีบตัวของมดลูก เป็นผลให้แท้งหรือคลอดก่อนกำหนด หรือ ทารกผิดปรกติได้
  • ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคตับ โรคไต หากจำเป็นต้องใช้ยาฟ้าทะลายโจร ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์
  • ผู้ที่รับประทานยาลดความดันโลหิต*
  • ผู้ที่รับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือด* เช่น ยาวอร์ฟาริน (warfarin
  • ผู้ที่รับประทานยาต้านเกล็ดเลือด* เช่น ยาแอสไพริน (aspirin)

* เนื่องจากการใช้ยาดังกล่าวร่วมกับยาฟ้าทะลายโจร อาจเสริมฤทธิ์กันได้ หากจำเป็นต้องใช้ ยาฟ้าทะลายโจร ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์


การใช้ฟ้าทะลายโจรในเด็ก

การใช้ฟ้าทะลายโจรในเด็กที่ติดเชื้อโควิด-19 หรือมีอาการ Mis-c แบ่งตามช่วงวัยได้ดังนี้
 

  • ผู้ป่วยเด็กเล็ก ไม่มีข้อมูลขนาดยาที่เพียงพอที่จะแนะนำให้ใช้ในผู้ป่วยเด็กที่เป็นโควิด-19 รวมทั้งยามีลักษณะเป็นแคปซูลบรรจุผงยาที่ขมมาก เด็กเล็กจะกินได้ยาก
  • เด็กอายุ 4-11 ปี สามารถรับสาร "แอนโดรกราโฟไลด์" จากฟ้าทะลายโจร แคปซูล 30 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งให้ 3 ครั้ง สำหรับฟ้าทะลายโจรสด กินใบสด 3-5 ใบ
  • ชงดื่มวันละ 3-4 ครั้งควรให้ยาเร็วที่สุดหลังติดเชื้อหรือมีอาการ 
  • เด็กที่น้ำหนักตัวตั้งแต่ 50 กก.ขึ้นไป ใช้ยาในขนาดของผู้ใหญ่

อาการไม่ถึงประสงค์ที่อาจเกิดจากฟ้าทะลายโจร

อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดจากการรับประทานฟ้าทะลายโจร เช่น
 

  • เบื่ออาหาร มวนท้อง ท้องเดิน 
  • คลื่นไส้อาเจียน วิงเวียนศีรษะ 
  • ใจสั่น 
  • อ่อนเพลีย
  • ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดอาการแพ้ เช่น ผื่น ลมพิษ หน้าบวม ให้หยุดยา กินยาแก้แพ้ พบแพทย์ และ ห้ามใช้ยานี้อีก
  • ถ้ามีอาการหน้ามืด เวียนศีรษะ ความดันต่ำ ให้นั่งหรือนอนพัก อาการจะดีขึ้น ใน 30 นาที

หลักการพิจารณาเลือกซื้อฟ้าทะลายโจร

วิธีในการเลือกยาฟ้าทะลายโจรที่ได้มาตรฐานและมีความปลอดภัย หลีกเลี่ยงฟ้าทะลายโจรปลอม หรือคำถามที่ว่าฟ้าทะลายโจรยี่ห้อไหนดี ควรพิจารณาจากข้อมูลบนฉลากยา ได้แก่
 

เลขทะเบียนยาแผนโบราณ

ต้องขึ้นต้นด้วยอักษรตัว G ทั้งนี้สามารถนำเลขทะเบียนดังกล่าวไปตรวจสอบข้อมูลผลิตภัณฑ์ในเว็บไซต์ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้
 

ปริมาณสาร Andrographolide และขนาดบรรจุ

ผู้ป่วยไม่ควรได้รับสาร Andrographolide เกิน 180 มิลลิกรัมต่อวัน ก่อนซื้อควรอ่านฉลากหาปริมาณสารบรรจุให้ละเอียด
 

วันเดือนปีที่ผลิต และวันเดือนปีที่หมดอายุ

ควรอ่านฉลากให้ถี่ถ้วนก่อนว่ายาที่ซื้อมานั้น มีวันหมดอายุวันที่เท่าไหร่ ยาใกล้หมดอายุแล้วหรือไม่
 

ข้อมูลของผู้ผลิต

โรงงานที่ผลิตต้องถูกต้องตามที่ขึ้นทะเบียนอย. โรงงานควรมีตัวตนอยู่จริง และควรมีมาตรฐาน GMP ตามกฎหมายกำหนด


วิธีเก็บรักษายาฟ้าทะลายโจร

ควรเก็บรักษายาฟ้าทะลายโจรในที่แห้ง ที่สะอาด ใส่ในภาชนะบรรจุปิดสนิท เก็บยาให้พ้นจากแสงแดด ห้าทิ้งยาไว้ในรถยนต์ เพราะหากจอดทิ้งไว้กลางแดดอุณหภูมิในรถจะสูงขึ้นเป็นจำนวนมาก ทำให้ยาเสื่อมสภาพได้ อีกหนึ่งข้อควรคำนึงในการเก็บยาฟ้าทะลายโจรคือควรเก็บไว้ในภาชนะบรรจุเดิม เนื่องจากมีฉลากยาและวันที่ได้รับยาระบุไว้ จะทำให้ทราบระยะเวลาที่ควรเก็บยาที่เหลือได้


ข้อสรุป

ฟ้าทะลายโจรเป็นยาสมุนไพร มีสาร Andrographilide คือสารออกฤทธิ์สำคัญ มีสรรพคุณฟ้าทะลายโจร แก้เจ็บคอ แก้ไข้ แก้หวัด สามารถกินเพื่อการยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัสได้ แต่ไม่มีฤทธิ์ป้องกันการเข้าเซลล์หรือกำจัดไวรัส จึงไม่สามารถกินฟ้าทะลายโจรเพื่อรักษาโรคโควิด-19 ได้ แต่สามารถกินเพื่อบรรเทาอาการ เจ็บคอ ไข้ ไอ มีน้ำมูกได้ 

ผู้ป่วยโควิด-19 ควรรับประทานฟ้าทะลายโจรตามขนาดที่กำหนด คือ 180 มิลลิกรัมต่อวัน ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ ติดต่อกัน 3-5 วัน จะช่วยให้อาการเจ็บคอ ไข้หวัดลดลง ฟ้าทะลายโจร แก้อักเสบได้

หากมีข้อสงสัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับฟ้าทะลายโจร หรือหากรับประทานฟ้าทะลายโจรแล้วมีอาการไม่พึงประสงค์ สามารถติดต่อสอบถามกับทีมแพทย์เฉพาะทางโรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ได้ที่ Line @samitivejchinatown หรือเบอร์ 02-118-7893 ได้ตลอด 24 ชั่วโมง
 

แอดไลน์ สมิติเวช ไชน่าทาวน์

Reference

Hossain MS, Zannat Urbi Z, Sule A, Rahman KMH. Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees: A review of ethnobotany, phytochemistry, and pharmacology. TSWJ 2014, Article ID 274905, 28 pages

Wagner L., Cramer H, Klose P, Lauche R, Gass F, Dobos G, Langhorst J. Herbal Medicine for Cough: a Systematic Review and Meta-Analysis. Forsch Komplementmed. 2015;22:359- 368. 

Worasuttayangkurna L, Nakareangritb W, Kwangjaic J, Sritangosa P, Pholphana N, Watcharasit P, et al. Acute oral toxicity evaluation of Andrographis paniculata-standardized first true leaf ethanolic extract. Toxicology Reports. 2019;6:426–430.  


 

บทความและสุขภาพอื่นที่น่าสนใจ
pdpa-icon

เราใช้คุกกี้เพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ แสดงเนื้อหาให้ตรงกับความสนใจ รวมถึงเพื่อวิเคราะห์การเข้าใช้งานเว็บไซต์และทำความเข้าใจว่าผู้ใช้งานมาจากที่ใด คุณสามารถเลือกตั้งค่าความยินยอมการใช้คุกกี้ได้ นโยบายความเป็นส่วนตัว​ (Privacy Policy)​