การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจก รวมข้อมูลน่ารู้ในการดูแลดวงตา

บทความโดย: seoteam seoteam วันที่อัพเดท: 27 กุมภาพันธ์ 2568

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจก เป็นขั้นตอนสำคัญที่ต้องให้ความใส่ใจเป็นพิเศษ แม้ว่าการผ่าต้อกระจกจะเป็นวิธีการรักษาที่มีความปลอดภัยสูง แต่การดูแลตัวเองในช่วงพักฟื้นก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน เพราะส่งผลต่อการฟื้นตัว ป้องกันการติดเชื้อ และความสำเร็จของการรักษาในระยะยาว ดังนั้น จึงควรทำความเข้าใจและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อให้การผ่าตัดต้อกระจกประสบความสำเร็จและกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติในเวลาที่เหมาะสม

สารบัญบทความ

• สาเหตุการเกิดต้อกระจก (Cataract)
• อาการของโรคต้อกระจก
• การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกควรทำอย่างไร?
• การเลือกเลนส์แก้วตาเทียมสำหรับผ่าตัดต้อกระจก
• การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกให้ฟื้นตัวเร็วและกลับมามองเห็นชัดอีกครั้ง

สาเหตุการเกิดต้อกระจก (Cataract)

ต้อกระจกเป็นภาวะที่เลนส์แก้วตาขุ่นมัวลง ทำให้แสงไม่สามารถผ่านเข้าไปในตาได้ตามปกติ สาเหตุหลักของต้อกระจกมักเกี่ยวข้องกับความเสื่อมตามวัย โดยมักพบในคนที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป เมื่อเลนส์ตาเสื่อมสภาพ โครงสร้างทางเคมีของโปรตีนในเลนส์ตาจะเปลี่ยนแปลงไป ทำให้เกิดความขุ่นมัว เรียกว่าต้อกระจก นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดต้อกระจก เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไทรอยด์ โรคอ้วน การได้รับแสง UV มากเกินไป การใช้ยาบางชนิดโดยเฉพาะกลุ่มสเตียรอยด์ การอักเสบหรือติดเชื้อในตา รวมถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิตบางอย่าง เช่น การสูบบุหรี่และการดื่มแอลกอฮอล์บ่อย ๆ

แม้ต้อกระจกจะเป็นโรคที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ แต่ก็เกิดขึ้นได้ในคนทุกเพศทุกวัย ซึ่งเด็กแรกเกิดก็สามารถเป็นต้อกระจกได้เช่นกัน ซึ่งกรณีนี้มักมีสาเหตุมาจากการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเลนส์ตา โรคทางพันธุกรรม หรือการติดเชื้อบางชนิดระหว่างตั้งครรภ์ การทำความเข้าใจสาเหตุต่าง ๆ ของต้อกระจก จะช่วยให้เราป้องกันและดูแลดวงตาได้อย่างเหมาะสม ถ้าตรวจพบว่าเป็นต้อกระจก การผ่าตัดเพื่อนำเลนส์ที่ขุ่นมัวออกแล้วใส่เลนส์แก้วตาเทียมเข้าไปทดแทน ถือเป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหลังผ่าตัดตาแล้ว การดูแลและการปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกอย่างถูกต้อง จะช่วยให้ดวงตาฟื้นตัวได้เร็วยิ่งขึ้น

อาการของโรคต้อกระจก

โรคต้อกระจกมักจะค่อย ๆ แสดงอาการออกมา ทำให้หลายคนอาจไม่ทันสังเกตในระยะแรก โดยต้อกระจกควรรักษาตั้งแต่พบอาการผิดปกติ และไม่ควรรอจนถึงขั้นต้องลอกต้อกระจกในระยะท้าย ๆ โดยอาการที่พบได้บ่อยมีดังนี้

• ระยะเริ่มแรก : ในระยะนี้ผู้ป่วยจะเริ่มสังเกตความผิดปกติของการมองเห็น โดยอาจรู้สึกว่าต้องพยายามโฟกัสมากขึ้น สายตามีการเปลี่ยนแปลง การมองเห็นในที่มืดแย่ลง และปวดศีรษะเมื่อใช้สายตานาน 
• ระยะก่อนต้อสุก : ระยะนี้จะเลนส์ตาเริ่มมีอาการขุ่นมัวชัดขึ้น โดยเฉพาะกลางเลนส์ตา ผู้ป่วยจะรู้สึกว่ามีหมอกบาง ๆ บังตาตลอดเวลา การมองเห็นในที่แสงจ้าจะลำบากมากขึ้น และสายตาสั้นเพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติ
• ระยะต้อสุก : การมองเห็นจะแย่ลงมาก โดยเฉพาะเวลากลางคืนหรือขณะขับรถ ผู้ป่วยควรพบจักษุแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาในระยะนี้ เพราะการผ่าต้อกระจกจะทำได้ง่ายกว่าการรอให้เข้าสู่ระยะสุดท้าย 
• ระยะต้อสุกงอม : เป็นระยะที่อันตรายที่สุด เพราะเลนส์ตาจะขุ่นทั้งหมดและแข็งตัว ทำให้การผ่าตัดทำได้ยาก ดังนั้น หากเข้าสู่ระยะนี้แล้ว นอกจากการเข้ารับการผ่าตัดโดยเร็วแล้ว การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจก ก็เป็นสิ่งสำคัญเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็ว

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกควรทำอย่างไร?

• ดูแลการปิดตาและครอบตาอย่างเคร่งครัด โดยต้องใส่ที่ครอบตาไว้จนกว่าแพทย์จะอนุญาตให้เอาออก 
• ใส่แว่นตากันแดด โดยหลายคนอาจสงสัยว่าหลังผ่าต้อกระจก ทำไมต้องใส่แว่นกันแดด คำตอบก็คือ หลังผ่าตัดอาจมีอาการแพ้แสงหรือระคายเคืองตาได้ 
• หยอดยาและทายาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ไม่หยุดยาเองโดยเด็ดขาด 
• ทำความสะอาดตาอย่างระมัดระวัง เช็ดเบา ๆ วันละอย่างน้อย 1 ครั้ง ห้ามกดแรงบริเวณรอบดวงตา
• ห้ามขยี้ตาข้างที่ผ่าตัดโดยเด็ดขาด เพราะอาจทำให้แผลฉีกขาดหรือติดเชื้อได้ 
• หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องออกแรงหลังผ่าต้อกระจก 1 เดือน รวมถึงการออกกำลังกายหนัก
• หากมีอาการไอหรือจาม ให้อ้าปากไว้ ไม่ต้องฝืนปิดปาก เพื่อลดแรงดันที่จะขึ้นไปที่ดวงตา 
• หลีกเลี่ยงสภาพแวดล้อมที่มีฝุ่นละออง และไม่ควรเช็ดตาขณะที่มีพัดลมเปิด 
• ไม่ควรใช้สายตาติดต่อกันเป็นเวลานาน พักสายตาเป็นระยะ 

การเลือกเลนส์แก้วตาเทียมสำหรับผ่าตัดต้อกระจก

เลนส์แก้วตาเทียมเป็นส่วนสำคัญในการผ่าต้อกระจก โดยแพทย์จะตรวจตาอย่างละเอียดเพื่อคำนวณหาเลนส์ที่เหมาะสม ซึ่งการเลือกเลนส์มีผลต่อการมองเห็นหลังผ่าตัด และอาจส่งผลต่อการปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกด้วย โดยชนิดของเลนส์มีดังนี้

• เลนส์ตาเทียมชนิดโฟกัสระยะเดียว เป็นเลนส์พื้นฐานช่วยให้มองเห็นชัดในระยะใดระยะหนึ่ง มีราคาประหยัดที่สุด
• เลนส์ตาเทียมชนิดโฟกัสหลายระยะ มีทั้งแบบสองระยะและแบบสามระยะมองเห็นชัดทั้งระยะไกล ระยะกลาง และระยะใกล้
• เลนส์ตาเทียมแก้ไขสายตาเอียง ราคาสูงกว่าเลนส์ทั่วไป เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาสายตาเอียงร่วมด้วย

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจกให้ฟื้นตัวเร็วและกลับมามองเห็นชัดอีกครั้ง 

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ต้อกระจก เป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการหายของแผลและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น โดยต้องหลีกเลี่ยงการขยี้ตาหรือสัมผัสตาโดยตรง ใส่แว่นกันแดดทุกครั้งเมื่อต้องออกแดด หยอดยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด และงดกิจกรรมที่อาจทำให้น้ำเข้าตา รวมถึงต้องมาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ และสำหรับใครที่มีข้อสงสัยหรือต้องการคำปรึกษาเกี่ยวกับการลอกตาต้อกระจก หรืออยากรู้ว่าผ่าตัดต้อกระจก ราคาเท่าไหร่ สามารถติดต่อโรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ ซึ่งมีทีมแพทย์เฉพาะทางพร้อมให้คำปรึกษาตลอด 24 ชั่วโมง

ช่องทางติดต่อ

• Line : @samitivejchinatown
• Tel: 02-118-7893 (ตลอด 24 ชั่วโมง)

References

Cataract surgery - After cataract surgery. (n.d.). Guy’s and St Thomas’ NHS Foundation Trust. https://www.guysandstthomas.nhs.uk/health-information/cataract-surgery/after-cataract-surgery

Cataract Surgery Recovery: 5 Tips From an Expert. (2021, August 8). Www.hopkinsmedicine.org. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/cataract-surgery-recovery-5-tips-from-an-expert

NHS. (2018, January 15). Cataract Surgery - Recovery. Nhs.uk. https://www.nhs.uk/conditions/cataract-surgery/recovery/