โรครองช้ำ ทำความรู้จักสาเหตุ อาการ และวิธีการรักษา

บทความโดย: วันที่อัพเดท: 29 พฤศจิกายน 2567

อาการปวดเมื่อลุกขึ้นยืนหรือเดินอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกของ “โรครองช้ำ” ภาวะที่เกิดจากการบาดเจ็บและอักเสบของเอ็นใต้ฝ่าเท้า ซึ่งเป็นอาการที่ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน แม้ว่าเดิน ๆ ไปสักพักอาการจะทุเลาลง แต่จะกลับมาปวดอีกครั้งเมื่อหยุดวิ่ง หยุดเดิน เมื่อเป็นมาก ๆ จะมีอาการปวดตลอดเวลา

สารบัญบทความ

• โรครองช้ำ (เอ็นฝ่าเท้าอักเสบ) คืออะไร
• อาการของโรครองช้ำเป็นอย่างไร
• ใครบ้างที่เสี่ยงเป็นโรครองช้ำ
• ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรครองช้ำ
• วิธีการป้องกันการเป็นโรครองช้ำ
• วิธีการรักษาโรครองช้ำ
• เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์
• โรครองช้ำ อย่ารอช้า รีบรักษาก่อนเรื้อรัง

โรครองช้ำ (เอ็นฝ่าเท้าอักเสบ) คืออะไร

โรครองช้ำ (Plantar Fasciitis) คือ ภาวะอักเสบของเอ็นฝ่าเท้า เป็นหนึ่งในโรคเท้าที่ส่งผลให้เกิดอาการปวดเท้าด้านข้างและปวดฝ่าเท้าด้านใน โดยมักมีอาการปวดมากในตอนเช้าหลังตื่นนอนหรือหลังจากนั่งพักเป็นเวลานาน ซึ่งอาการมักเกิดขึ้นเป็น ๆ หาย ๆ หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมก็อาจกลายเป็นอาการเรื้อรังได้

อาการของโรครองช้ำเป็นอย่างไร

อาการของโรครองช้ำที่พบได้บ่อย คือ เมื่อลุกจากเตียงลงเดินก้าวแรกจะรู้สึกเจ็บ เพราะตอนนอนหลับกลางคืน เอ็นจะไม่ได้ใช้งาน เอ็นจึงเคยชินอยู่ในท่าที่หย่อน แต่เมื่อตื่นขึ้นและลุกขึ้นก้าวลงเดินจากเตียง เอ็นจะถูกดึงให้ยืดกลับมาเพื่อใช้งาน จึงทำให้เกิดอาการเจ็บแปลบ ๆ ขึ้น เหมือนโดนเข็มทิ่ม

เมื่อเดินต่อสักระยะหนึ่ง ก็จะสามารถกลับมาเดินได้อย่างปกติ ทั้งนี้อาการ อาจไม่ได้จำเป็นจะต้องเกิดขึ้นแค่เฉพาะการเดินหลังจากที่ตื่นนอนตอนเช้าเท่านั้น แต่จะเกิดได้จากการเดินหลังจากที่เรานั่งนาน ๆ โดยที่ไม่ได้ใช้งานเท้า แล้วกลับมาเดินจึงค่อยเจ็บก็ได้ เช่น ขับรถนาน ๆ หรือ เวลาที่เราไม่ได้ใช้เท้าเดินนาน ๆ และเมื่อเราทำการเดินหลังจากไม่ได้เดินเป็นเวลานาน ก็จะรู้สึกเจ็บ เป็นต้น

ในช่วงแรก ๆ ของอาการโรครองช้ำนั้นเหมือนจะแปปเดียวก็หาย จึงทำให้ผู้ป่วยอาจเมินอาการนี้ หากปล่อยทิ้งไว้นาน โรครองช้ำนี้ก็จะทวีความรุนแรงขึ้นได้ โดยจะทำให้เราเจ็บมากขึ้น เดินไม่ได้นานเหมือนปกติ จนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน

ใครบ้างที่เสี่ยงเป็นโรครองช้ำ

หลังจากที่ได้ทราบกันไปแล้วว่าโรครองช้ำเป็นปัญหาสุขภาพที่สร้างความเจ็บปวด และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างมาก การทำความเข้าใจกลุ่มเสี่ยงจะช่วยให้สามารถป้องกันและดูแลตนเองได้อย่างเหมาะสม โดยกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสเป็นโรครองช้ำจะมีดังนี้

• นักกีฬาและผู้ที่ออกกำลังกายหนัก: การวิ่ง กระโดด หรือเล่นกีฬาที่ต้องใช้แรงกระแทกกับเท้าอย่างต่อเนื่อง ทำให้เอ็นฝ่าเท้าถูกกดและเกิดการอักเสบได้ง่ายจนเกิดอาการเจ็บส้นเท้าได้
• คนอ้วนหรือมีน้ำหนักเกินเกณฑ์: น้ำหนักตัวที่มากเกินไปจะสร้างแรงกดบนฝ่าเท้าอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เอ็นฝ่าเท้าต้องรับภาระหนักและเสี่ยงต่อการอักเสบ
• ผู้ที่สวมรองเท้าไม่เหมาะสม: รองเท้าที่ไม่มีพื้นรองรับที่ดีหรือไม่พอดีกับเท้า จะทำให้การกระจายน้ำหนักและการรองรับแรงกดผิดหลักสรีระ
• อาชีพที่ต้องยืนหรือเดินเป็นเวลานาน: พนักงานขาย แรงงาน หรืออาชีพที่ต้องใช้เท้ายืนติดต่อกันเป็นเวลานาน จะสร้างผลกระทบให้กับเอ็นฝ่าเท้าอย่างต่อเนื่อง จนทำให้รู้สึกเจ็บฝ่าเท้า
• ผู้สูงอายุ: ความเสื่อมของเนื้อเยื่อและความยืดหยุ่นที่ลดลงตามวัย ทำให้เอ็นฝ่าเท้ามีความเปราะบางและเสี่ยงต่อการอักเสบมากขึ้น

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรครองช้ำ

นอกจากทำความเข้าใจกลุ่มเสี่ยงที่จะเป็นโรครองช้ำแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรครองช้ำได้ ดังนี้

• ลักษณะเท้า: สำหรับคนที่มีอุ้งเท้าแบนหรือสูงเกินไป จะส่งผลต่อการกระจายน้ำหนักและแรงกดบนฝ่าเท้า ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรครองช้ำ
• ท่าทางการเดิน: การเดินหรือการวางเท้าที่ไม่ถูกต้อง ก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กระจายน้ำหนักได้ไม่ถูกต้อง
• อายุ: ในช่วงอายุระหว่าง 40-60 ปี จะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าวัยอื่น ๆ เนื่องจากการเสื่อมสภาพของเอ็นฝ่าเท้า
• การทำกิจกรรม: การวิ่ง กระโดด หรือออกกำลังกายที่รุนแรง และสร้างแรงกระแทกซ้ำ ๆ จนทำให้เส้นเอ็นเกิดการอักเสบอย่างต่อเนื่อง
• น้ำหนักตัว: คนที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน จะเพิ่มแรงกดบนฝ่าเท้าเวลายืนหรือทำกิจกรรมต่าง ๆ
• เส้นเอ็นและกล้ามเนื้อ: ความตึงหรือความเสื่อมสภาพของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น
• การพักผ่อนเท้า: ระยะเวลาในการพักผ่อนและฟื้นฟูกล้ามเนื้อที่ไม่เพียงพอ จนเกิดการอักเสบสะสมและเป็นรองช้ำ

วิธีการป้องกันการเป็นโรครองช้ำ

โรครองช้ำเป็นปัญหาสุขภาพที่เราสามารถป้องกันได้ หากมีการดูแลตนเองอย่างถูกวิธี การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและใส่ใจในการดูแลสุขภาพเท้าจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคได้

โดยวิธีป้องกันการเกิดโรครองช้ำจะมีดังนี้

• เลือกรองเท้าที่เหมาะสม มีการรองรับอุ้งเท้าที่ดีและพอดีกับขนาดเท้า
• อบอุ่นร่างกายและยืดเหยียดกล้ามเนื้อก่อนออกกำลังกายทุกครั้ง
• ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• หลีกเลี่ยงการยืนหรือเดินเป็นเวลานาน ๆ ควรมีการพักเป็นระยะ
• ยืดกล้ามเนื้อน่องและเอ็นร้อยหวายเป็นประจำ
• สวมรองเท้าที่มีพื้นนุ่มและรองรับแรงกระแทกได้ดีเมื่อต้องยืนนาน
• หลีกเลี่ยงการสวมรองเท้าส้นสูงเป็นเวลานาน

วิธีการรักษาโรครองช้ำ

โรครองช้ำจะมีวิธีการรักษาอยู่ด้วยกันหลายวิธีตั้งแต่การรักษาด้วยตนเองไปจนถึงการพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อเข้ารับการผ่าตัด ซึ่งจะขึ้นอยู่กับระดับของอาการและความเรื้อรังของโรครองช้ำ โดยวิธีรักษาโรครองช้ำที่ส้นเท้าในเบื้องต้นจะมีดังนี้

• ประคบเย็นบริเวณที่ปวดวันละ 15-20 นาที เพื่อลดการอักเสบ
• ใส่แผ่นรองส้นเท้าหรือที่รองอุ้งเท้าเพื่อลดแรงกดทับ
• ยืดกล้ามเนื้อน่องและเอ็นร้อยหวายอย่างสม่ำเสมอ
• รับประทานยาแก้ปวดและลดการอักเสบตามแพทย์สั่ง
• พักการใช้งานเท้าหรือหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้อาการกำเริบ
• ทำกายภาพบำบัดตามคำแนะนำของนักกายภาพบำบัด
• สวมเฝือกตอนกลางคืนเพื่อยืดเส้นเอ็นฝ่าเท้า

นอกจากนี้สำหรับคนที่มีอาการของโรครองช้ำรุนแรงหรือมีอาการเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ เพิ่มเติมอย่าง การผ่าตัด การฉีดสเตียรอยด์ หรือการรักษาด้วย Shock Wave เป็นต้น

เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์

ผู้ป่วยที่มีอาการรองช้ำ เจ็บส้นเท้า ปวดอุ้งเท้า หรือบริเวณฝ่าเท้า เมื่อลงน้ำหนักเท้าและอาการเจ็บเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน หรือ ส่งผลกระทบต่อการทำกิจกรรมต่างๆ ทำให้ไม่สามารถทำกิจกรรมได้สะดวกเหมือนเดิม แนะนำให้รีบไปปรึกษาแพทย์และตรวจร่างกาย เพื่อหาสาเหตุและเข้ารับการรักษาเพื่อบรรเทาอาการเจ็บ 

ทั้งนี้โรครองช้ำสามารถกลายเป็นอาการป่วยเรื้อรัง หากผู้ป่วยไม่เข้ารับการรักษา หรือรักษาไม่ถูกวิธี ซึ่งอาการปวดรองช้ำจะส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน โดยที่อาการปวดอาจรุนแรงมากจนทำให้ผู้ป่วยโรครองช้ำไม่สามารถเดินได้ เนื่องจากอาการเจ็บเหมือนมีของแหลมมาทิ่มที่บริเวณฝ่าเท้า 

โรครองช้ำ อย่ารอช้า รีบรักษาก่อนเรื้อรัง

อาการเจ็บฝ่าเท้าอาจเป็นสัญญาณบอกโรครองช้ำที่เกิดจากการอักเสบของเส้นเอ็นฝ่าเท้า ซึ่งมักพบในกลุ่มคนที่ต้องใช้เท้าอย่างหนักและต่อเนื่องในแต่ละวัน อาการหลัก ๆ คือปวดบริเวณส้นเท้าและฝ่าเท้า โดยเฉพาะในตอนเช้าหรือหลังนั่งพักเป็นเวลานาน 

การป้องกันสามารถทำได้โดยการเลือกรองเท้าที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงการยืนหรือเดินที่หนักเกินไป และควบคุมน้ำหนักตัว สำหรับแนวทางการรักษาจะมีอยู่หลายวิธี ทั้งการประคบเย็น การใช้อุปกรณ์พยุงเท้า การทำกายภาพบำบัด หรือการรักษาทางการแพทย์ในกรณีที่มีอาการรุนแรง 

การรักษาโรครองช้ำอย่างถูกวิธีและทันท่วงทีจะช่วยป้องกันไม่ให้อาการลุกลามและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต สำหรับคนที่กำลังมีอาการคล้ายโรครองช้ำและต้องการปรึกษาแพทย์ สมิติเวช ไชน่าทาวน์ พร้อมให้การดูแลรักษาโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง พร้อมเครื่องมือและเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทันสมัย สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

• Line : @samitivejchinatown
• Tel: 02-118-7893 (ตลอด 24 ชั่วโมง)

References

Mayo Clinic Staff. Plantar fasciitis - Symptoms and causes. (2023, Sep 7) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/symptoms-causes/syc-20354846

Mayo Clinic Staff. Plantar fasciitis - Diagnosis and treatment. (2023, Sep 7) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/diagnosis-treatment/drc-20354851

Matthew Joseph Perri, DNP. Plantar Fasciitis and Bone Spurs. (2022, Aug) https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases--conditions/plantar-fasciitis-and-bone-spurs