บทความสุขภาพ

เป็นโรคข้อเข่าเสื่อม ควรจะผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเมื่อไร

บทความโดย: วันที่อัพเดท: 26 มีนาคม 2567

เป็นธรรมดาที่ผู้ป่วยจะกลัวหรือกังวลเกี่ยวกับการผ่าตัด เช่นเดียวกับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่กลัวว่าจะต้องถูกผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า บางครั้งก็กลัวจนไม่ยอมมาตรวจรักษา หรือไม่ยอมมาพบแพทย์ตามนัด หรือเข้ารับการปรึกษาเกี่ยวกับผ่าตัดเข่าเสื่อม ซี่งก็ทำให้เกิดความทุกข์ทรมาน และสูญเสียคุณภาพชีวิตที่ดีไป

โรคข้อเข่าเสื่อมคืออะไร

โรคข้อเข่าเสื่อม คือ ภาวะผิดปกติของข้อเข่าบริเวณกระดูกอ่อนผิวข้อที่มีการสึกหรอและเสื่อมลงอย่างช้า ๆ รวมไปถึงการที่น้ำในไขข้อลดลง ซึ่งอาการนี้จะพบมากในกลุ่มคนที่เข้าสู่ช่วงวัยกลางคน และยิ่งเพิ่มจำนวนขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น สังเกตได้จากอาการปวดเข่า เข่าบวม ข้อยึดติด ข้อบวม มีเสียงดังในข้อเข่าขณะที่ขยับร่างกาย เป็นต้น

ใครที่ควรต้องเข้ารับการรักษา

ผู้ป่วยที่เหมาะสมที่จะได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีอาการปวดข้อมาก ต้องใช้ยาควบคุมอาการตลอด ซึ่งอาจจะต้องใช้ยาตลอดหยุดยาไม่ได้, หรือใช้ยาแล้วก็ยังคงมีอาการปวดมากอยู่ การใช้ยาในปริมาณมาก ๆ หรือต่อเนื่องยาวนานก็จะส่งผลเสียต่อร่างกายได้ ทำให้ต้องเข้ารับการรักษาเปลี่ยนข้อเข่าเป็นข้อเข่าเทียม

ผู้ป่วยอีกกลุ่มคือ กลุ่มที่มีความผิดรูปของข้อเข่ามาก เช่น เข่าโก่งชัดเจน, งอได้น้อยกว่า 90 องศา, เหยียดเข่าได้ไม่สุด กลุ่มนี้อาจจะมีอาการปวดข้อร่วมด้วยหรือไม่ก็ได้ แต่ความผิดรูปขอข้อเข่าของผู้ป่วยมักจจะส่งผลต่อการยืน เดิน หรือใช้งานเข่า เช่น เดินตัวเอียงไปซ้าย—ขวา, ลุกนั่งลำบาก, นั่งเก้าอี้เตี้ยไม่ได้ ยืนเดินไม่ได้ต้องใช้ไม้เท้า หรือ ต้องมีคนช่วยพยุงเดิน เป็นต้น

อีกประเด็นหนึ่งคือ ข้อเข่าเสื่อมรบกวนคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยเป็นอย่างมาก ในผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการเจ็บปวดไม่รุนแรง หรือ ไม่ได้เจ็บปวดตลอดเวลา แต่อาการเจ็บปวดนั้นก็ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย เช่น ช่วยเหลือตัวเองได้ลำบากขึ้น, ไม่อยากขึ้นบันได, ไม่อยากออกไปเดินนอกบ้านส่งผลให้ไม่สามารถไปทำธุระนอกบ้านได้, ไม่อยากไปเที่ยวกับครอบครัว, ไม่อยากไปเที่ยวพักผ่อนไกล ๆ หรืออาจมีอาการมากจนไม่สามารถยืนเดินเองได้โดยไม่มีคนช่วยพยุงตลอด

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมช่วยอะไรได้บ้าง

ในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเพื่อรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมนั้นจะสามารถช่วยแก้ไขเรื่องความเจ็บปวด, แก้ไขข้อที่โก่งผิดรูป และช่วยให้ข้อเข่ามีความมั่นคงขึ้น ซึ่งจะส่งผลให้ผู้ป่วยกลับไปใช้งานข้อเข่าได้ดียิ่งขึ้น และกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้งหนึ่งหลังผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม

สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการเข้าได้กับข้อบ่งชี้ข้างต้น แต่ก็ยังไม่อยากผ่าตัดข้อเข่า และอยากเลือกการรักษาด้วยวิธีที่ไม่ต้องผ่าตัดข้อเข่าเทียมไปก่อนก็สามารถทำได้ แต่ก็มีประเด็นที่ต้องทราบ เช่น การรักษาด้วยยาแก้ปวดจะออกฤทธิ์แค่ควบคุมความปวดไว้เท่านั้นไม่สามารถแก้ไขที่ต้นเหตุของโรคได้ และการใช้ยาในปริมาณที่สูงและยาวนานผู้ป่วยอาจได้รับผลข้างเคียงจากยาได้ และในกรณีที่ผู้ป่วยมีเข่าที่ผิดรูปแล้วแสดงว่าโครงสร้างของกระดูกผิวข้อเสียหายเป็นอย่างมาก การฝืนใช้งานข้อเข่าในสภาพนี้อาจส่งผลให้กระดูกมีความสึกหรอ จมลึกมากขึ้น และเอ็นรอบ ๆ ข้อเสียสมดุลได้ หากปล่อยทิ้งไว้นาน ๆ และหากต้องมาผ่าตัดในภายหลัง การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมจะซับซ้อนมากขึ้น เสียค่าใช้จ่ายมากขึ้น และอาจได้ผลลัพธ์จากการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าที่ไม่ดีเท่าที่ควรได้