ดวงตาเป็นอวัยวะสำคัญที่มีความบอบบาง ซึ่งต้องการการดูแลเป็นพิเศษ และเมื่อเกิดปัญหาหรือโรคต่าง ๆ ขึ้นกับดวงตา ก็มักส่งผลกระทบต่อการมองเห็นและคุณภาพชีวิตเป็นอย่างมาก หนึ่งในปัญหาที่พบบ่อยและสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคนคือ “ตากุ้งยิง” ซึ่งเป็นการอักเสบบริเวณขอบตา ที่แม้จะไม่ร้ายแรงถึงชีวิต แต่ก็สามารถสร้างความเจ็บปวดให้กับผู้ป่วยได้ไม่น้อย
ในบทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจกับอาการตากุ้งยิงตั้งแต่สาเหตุว่าตากุ้งยิงเกิดจากอะไร ลักษณะอาการ และวิธีการรักษาที่ถูกต้อง ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการดูแลสุขภาพดวงตาอย่างเหมาะสม
สารบัญบทความ
ตากุ้งยิง (Hordeolum) คือ การอักเสบของต่อมน้ำมันที่อยู่บริเวณขอบตา ซึ่งมักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่เข้าไปอุดตันในรูขุมขนหรือต่อมน้ำมันต่าง ๆ รอบดวงตา โดยลักษณะอาการของตากุ้งยิงจะมีตุ่มแดงบวมเล็ก ๆ ที่อ่อนไหวต่อการสัมผัสและยังรู้สึกเจ็บอยู่ตลอดเวลา ในบางเคสอาจมีหนองหรือของเหลวสีเหลืองไหลออกมาร่วมด้วย
การทำความเข้าใจถึงสาเหตุของการเกิดตากุ้งยิงจะช่วยให้เราสามารถป้องกันและดูแลดวงตาได้อย่างเหมาะสม โดยปัจจัยเสี่ยงและสาเหตุสำคัญที่อาจทำให้เกิดอาการตากุ้งยิงได้มีดังนี้
ตากุ้งยิงในช่วงอาการเริ่มต้นมักจะมีความรู้สึกคันหรือระคายเคืองบริเวณขอบตา ตามด้วยการบวมแดงเล็กน้อยที่บริเวณโคนขนตา ในระยะแรกผู้ป่วยอาจรู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมติดอยู่ในตา หรือมีความรู้สึกระคายเคืองเมื่อกะพริบตา
ในระยะถัดมาของตากุ้งยิง จะเริ่มเห็นตุ่มแดงขนาดเล็กปรากฏขึ้นบริเวณขอบตา มีลักษณะแข็งและเจ็บเมื่อสัมผัส ในบางรายอาจมีอาการตาแดง น้ำตาไหล และไวต่อแสง หากตากุ้งยิงมีขนาดใหญ่หรืออักเสบมาก อาจส่งผลให้หนังตาบวมและปิดตาไม่สนิท และอาจลามไปยังบริเวณใกล้เคียงได้หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสม
ตากุ้งยิงสามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภทตามตำแหน่งที่เกิดขึ้นและลักษณะของอาการ รวมถึงการแยกแยะกับภาวะอื่น ๆ เช่น ตากุ้งยิงไม่มีหัวที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน โดยหลัก ๆ จะแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบตามตำแหน่งที่เกิดดังนี้
ตากุ้งยิงชนิดภายนอกหรือ External Hordeolum เกิดจากการอักเสบของต่อม Zeis หรือ Moll ที่อยู่บริเวณโคนขนตา จะมีลักษณะเป็นตุ่มแดงบวมขนาดเล็กที่ขอบตา รู้สึกเจ็บเมื่อสัมผัส และมักจะมีหัวหนองสีเหลืองหรือขาวปรากฏชัดเจน อาการมักรุนแรงในช่วงแรกและสามารถแตกออกมาเองได้ภายใน 7-10 วัน การรักษามักไม่ซับซ้อนและสามารถหายเองได้หากมีการดูแลที่เหมาะสม
ตากุ้งยิงชนิดภายในหรือ Internal Hordeolum เกิดจากการอักเสบของต่อม Meibomian ที่อยู่ภายในหนังตา จะมีลักษณะของอาการบวมแดงที่ลึกกว่าชนิดภายนอก มักไม่มีหัวหนองปรากฏชัดเจน แต่จะรู้สึกแข็งและเจ็บมากเมื่อกดที่หนังตา อาการปวดมักจะรุนแรงกว่าและใช้เวลานานกว่าถึงจะหาย อาจต้องใช้การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะหรือการผ่าตัดระบายหนองในกรณีที่รุนแรง เนื่องจากตำแหน่งที่ลึกและใกล้กับลูกตา
ตากุ้งยิงในระยะเริ่มต้นและที่ไม่มีอาการรุนแรงสามารถหายเองได้ภายใน 1-2 สัปดาห์ โดยระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะช่วยต้านเชื้อโรคและลดการอักเสบลงเอง อย่างไรก็ตามการดูแลตัวเองที่เหมาะสมจะช่วยลดความเจ็บปวดและมีโอกาสหายได้ไวขึ้น ซึ่งวิธีรักษาตากุ้งยิงด้วยตัวเองจะมีดังนี้
วิธีการรักษาตากุ้งยิงโดยจักษุแพทย์มักจะเริ่มต้นด้วยการตรวจประเมินความรุนแรงและชนิดของตากุ้งยิงก่อน สำหรับกรณีที่ไม่รุนแรงแพทย์จะสั่งยาปฏิชีวนะแบบทาหรือหยอดตา เพื่อควบคุมการติดเชื้อแบคทีเรีย หากมีการอักเสบมากหรือติดเชื้อรุนแรงอาจต้องใช้ยาปฏิชีวนะรับประทานควบคู่กับยาต้านการอักเสบ
ในกรณีที่ตากุ้งยิงมีขนาดใหญ่ มีหนองมาก หรือการรักษาด้วยยาไม่ได้ผล แพทย์อาจต้องทำการผ่าตัดเล็ก โดยใช้เข็มหรือมีดผ่าตัด เพื่อเจาะและระบายหนองออก การผ่าตากุ้งยิงจะทำภายใต้การฉีดยาชาและต้องทำในสภาพแวดล้อมที่ปลอดเชื้อ หลังการผ่าตัดผู้ป่วยจะได้รับยาปฏิชีวนะและต้องดูแลแผลให้สะอาดเพื่อป้องกันการติดเชื้อซ้ำ รวมไปถึงการติดตามผลการรักษากับแพทย์ เพื่อให้แน่ใจว่าตากุ้งยิงหายสนิทและไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน
หลังจากการเจาะตากุ้งยิงโดยแพทย์เรียบร้อยแล้ว ควรดูแลแผลอย่างถูกวิธี เพื่อป้องกันการติดเชื้อซ้ำและให้แผลหายเร็วขึ้น โดยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดและให้ความใส่ใจในการดูแลบริเวณที่เป็นตากุ้งยิงเป็นพิเศษ ซึ่งมีข้อควรปฏิบัติดังนี้
การป้องกันการเกิดตากุ้งยิงเป็นสิ่งที่สำคัญกว่าการรักษา เนื่องจากเป็นโรคที่สามารถเกิดขึ้นได้บ่อยและกลับมาเป็นซ้ำได้ การดูแลสุขอนามัยและสร้างนิสัยที่ดีในการดูแลดวงตา จะช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นตากุ้งยิงได้ ซึ่งจะมีแนวทางป้องกันดังนี้
ตากุ้งยิงเป็นโรคตาที่พบได้บ่อยและสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย รวมไปถึงโรคตาในเด็กที่ผู้ปกครองควรให้ความสำคัญ การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุ อาการ และวิธีการรักษาที่ถูกต้องจะช่วยให้สามารถจัดการกับปัญหานี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้ว่าตากุ้งยิงจะสามารถหายเองได้ในหลาย ๆ กรณี แต่การได้รับคำปรึกษาจากแพทย์ยังคงเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในกรณีที่มีอาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้นใน 2 สัปดาห์
การตรวจสายตาและตรวจสุขภาพตาอย่างสม่ำเสมอจะช่วยป้องกันและช่วยให้ตรวจพบปัญหาต่าง ๆ ได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ สำหรับผู้ที่กำลังเป็นตากุ้งยิงและต้องการรับรักษาที่มีประสิทธิภาพ ที่โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ เรามีทีมจักษุแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ พร้อมเทคโนโลยีที่ทันสมัย ให้บริการตั้งแต่การวินิจฉัยไปจนถึงการรักษาด้วยวิธีที่เหมาะสม
ช่องทางติดต่อ
References
Davis Willmann. (2024, December 11). Hordeolum (Stye) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459349/
Michael P Ehrenhaus, MD. (2024, December 30). Hordeolum https://emedicine.medscape.com/article/1213080-overview
