เบาหวานขึ้นตา อันตรายกว่าที่คิด ไม่รีบรักษาอาจเสียการมองเห็น

บทความโดย: seoteam seoteam วันที่อัพเดท: 2 มิถุนายน 2568

เบาหวานขึ้นตาหนึ่งในภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานที่หลายคนไม่ค่อยรู้ ทั้งที่อาจลุกลามไปถึงขั้นสูญเสียการมองเห็น และในผู้ป่วยส่วนใหญ่มักไม่รู้ตัวว่ากำลังเผชิญกับปัญหานี้ในระยะเริ่มต้น จนกระทั่งมีอาการสายตามัว หรือเริ่มสังเกตว่าการมองเห็นเปลี่ยนไป การเรียนรู้และเข้าใจอาการเบาหวานขึ้นตาในแต่ละระยะจึงเป็นเรื่องจำเป็น เพื่อช่วยให้สามารถดูแลรักษาได้ทันเวลา

เนื้อหาสาระในบทความนี้จะช่วยให้เข้าใจถึงภาวะเบาหวานขึ้นตา และตระหนักถึงความสำคัญของการดูแลดวงตา รวมถึงการป้องกันปัญหาที่อาจเกิดตามมา

สารบัญบทความ

• รู้ทัน โรคเบาหวานขึ้นตาคืออะไร?
• เบาหวานขึ้นตา อาการที่พบบ่อย
• เบาหวานขึ้นตามีกี่ระยะ
• เบาหวานขึ้นตาเกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง
• วิธีตรวจวินิจฉัยและการคัดกรองเบาหวานขึ้นตา
• เบาหวานขึ้นตารักษาอย่างไร?
• แนวทางป้องกันเบาหวานขึ้นตา
• คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคเบาหวานขึ้นตา
• เบาหวานขึ้นตา รักษาโดยการควบคุมอาการไม่ให้ลุกลามได้ ป้องกันอาการที่รุนแรงขึ้น

รู้ทัน โรคเบาหวานขึ้นตาคืออะไร?

เบาหวานขึ้นตา หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า DR (DiabeticRetinopathy) คือโรคที่เป็นภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน ซึ่งเกิดจากการที่ระดับน้ำตาลในเลือดสูงอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้เกิดการเสียหายต่อเส้นเลือดฝอยที่จอประสาทตา โดยน้ำตาลส่วนเกินจะไปสะสมและอุดตันหลอดเลือดเล็ก ๆ ทำให้การไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงจอตาผิดปกติ

ในระยะเริ่มต้นของโรคนี้ ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงใด ๆ หรืออาจมีอาการของการมองเห็นที่ผิดปกติเพียงเล็กน้อย อย่างไรก็ตาม หากไม่ได้รับการตรวจรักษาที่เหมาะสม จะทำให้อาการแย่ลงไปเรื่อย ๆ และอาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรในที่สุด

เบาหวานขึ้นตา อาการที่พบบ่อย

ในช่วงเริ่มต้นของเบาหวานขึ้นตาจะมีอาการที่แสดงออกไม่ชัดเจนหรือไม่แสดงความผิดปกติแต่อย่างใด จึงทำให้ผู้ป่วยไม่ทราบและไม่ทันได้สังเกต จนปล่อยปละละเลยทำให้โรคเกิดการเริ่มลุกลามมากขึ้น โดยอาการเบาหวานขึ้นตาที่พบเจอบ่อย ได้แก่

• มองเห็นจุดดำ หรือเห็นเส้นคล้ายใยแมงมุมลอยไปมาในสายตา
• มองเห็นภาพบิดเบี้ยว หรือไม่ตรงตามความเป็นจริง
• สายตาพร่ามัว การมองเห็นลดลงอย่างเป็นระยะ ๆ
• แยกแยะสีได้ยากขึ้น สีเพี้ยนหรือซีดจาง
• เห็นภาพมืดเป็นบางบริเวณ คล้ายมีเงาบัง
• สูญเสียการมองเห็นแบบเฉียบพลันในกรณีที่รุนแรง

เบาหวานขึ้นตามีกี่ระยะ

เบาหวานขึ้นตามีกี่ระยะ? เบาหวานขึ้นตาสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ระยะหลัก ตามความรุนแรงของโรค ได้แก่ ระยะเริ่มแรก (NPDR) และระยะก้าวหน้า (PDR) ซึ่งแต่ละระยะมีลักษณะของอาการเบาหวานขึ้นตา ที่แตกต่างกัน ดังนี้

เบาหวานขึ้นตาระยะเริ่มแรก (NPDR)

NPDR คือโรคที่อยู่ในระยะแรกของเบาหวานขึ้นตา ซึ่งเป็นช่วงที่ผนังหลอดเลือดฝอยในจอตาเริ่มอ่อนแอ หลอดเลือดบางส่วนอาจโป่งพองหรือรั่วซึม ทำให้เกิดของเหลวสะสมจนจอตาบวม และการมองเห็นเริ่มผิดปกติได้ โดยในช่วงนี้อาการเบาหวานขึ้นตาอาจจะยังไม่แสดงอาการออกมาให้เห็นอย่างชัดเจน แต่ก็เป็นสัญญาณเตือนสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม

เบาหวานขึ้นตาระยะก้าวหน้า (PDR)

เบาหวานขึ้นตาระยะก้าวหน้าหรือ PDR คือ ระยะที่โรคพัฒนาไปมากจนเกิดการขาดเลือดในจอตาอย่างรุนแรง ร่างกายจึงพยายามสร้างหลอดเลือดใหม่ขึ้นมาทดแทน แต่หลอดเลือดที่สร้างขึ้นมาใหม่จะเปราะบาง และแตกได้ง่าย จึงทำให้เกิดเลือดออกในวุ้นตาและมีพังผืดดึงรั้งจอตา จนอาจทำให้จอตาลอก นอกจากนี้หลอดเลือดใหม่อาจรบกวนระบบระบายน้ำในตา ทำให้ความดันตาเพิ่มสูง และกลายเป็นโรคต้อหินชนิดรุนแรงได้ในที่สุด

เบาหวานขึ้นตาเกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง

ภาวะเบาหวานขึ้นตาสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการควบคุมโรคเบาหวานที่ไม่ดีพอ และปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ที่เร่งให้เกิดความเสียหายต่อจอประสาทตา โดยสาเหตุหลักที่ทำให้มีอาการเบาหวานขึ้นตา ได้แก่

• เป็นโรคเบาหวานมาเป็นเวลานาน โดยเฉพาะผู้ที่ไม่ตรวจตาเบาหวานเป็นประจำ
• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดีพอ เสี่ยงต่อการเกิดเบาหวานขึ้นตา
• มีความดันโลหิตสูง ซึ่งส่งผลให้หลอดเลือดในตาเสียหายได้ง่าย
• ไขมันในเลือดสูง ทำให้เลือดไหลเวียนไม่ดีและจอตาขาดสารอาหาร
• สูบบุหรี่เป็นประจำ ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการอักเสบของหลอดเลือดในตา
• อยู่ในช่วงตั้งครรภ์ ซึ่งเป็นภาวะที่อาจกระตุ้นให้เกิดเบาหวานขึ้นตาได้เร็วขึ้นในผู้ป่วยเบาหวาน
• พฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสม เช่น รับประทานของหวานหรืออาหารที่มีน้ำตาลสูงบ่อย ๆ

วิธีตรวจวินิจฉัยและการคัดกรองเบาหวานขึ้นตา

เบาหวานขึ้นตาเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้ในผู้ป่วยเบาหวาน โดยในระยะแรกมักไม่แสดงอาการชัดเจน จนกระทั่งมีอาการ “ตามัว” หรือ “มองเห็นไม่ชัด” ก็อาจเข้าสู่ระยะรุนแรงที่ส่งผลต่อการมองเห็นแล้ว ดังนั้น ผู้ป่วยเบาหวานนอกจากต้องตรวจเบาหวานแล้ว ยังควรตรวจสุขภาพตาอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แม้ไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ ทางการมองเห็นก็ตาม

โดยสำหรับการตรวจตา แพทย์จะใช้การหยอดยาขยายม่านตา เพื่อตรวจดูความผิดปกติของจอตา ซึ่งผู้ป่วยอาจมีอาการตามัวชั่วคราวประมาณ 4–6 ชั่วโมง ควรงดการขับขี่ยานพาหนะ และควรมีญาติหรือผู้ดูแลไปด้วย

เบาหวานขึ้นตารักษาอย่างไร?

เบาหวานขึ้นตาเป็นภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานที่ส่งผลต่อหลอดเลือดในจอประสาทตา หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นถาวรได้ การรักษาเบาหวานขึ้นตาจะแตกต่างกันไปตามระยะของโรคและความรุนแรงของอาการ

รักษาเบาหวานขึ้นตาระยะเริ่มแรก

ระยะเริ่มแรกเป็นระยะที่ยังไม่มีการสร้างหลอดเลือดใหม่หรืออาการมองเห็นผิดปกติที่ชัดเจน ดังนั้น การรักษาเบาหวานขึ้นตาระยะเริ่มแรกจะเน้นไปที่การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต และระดับไขมันในเลือดให้คงอยู่ในระดับที่ปกติ เพื่อชะลอการลุกลามของโรค 

โดยแพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยดูแลตัวเอง ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารให้เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเพื่อช่วยชะลอความรุนแรงของโรค และเข้ารับการตรวจเช็กสุขภาพดวงตาตามกำหนดเวลาอย่างสม่ำเสมอ 

รักษาเบาหวานขึ้นตาระยะก้าวหน้า 

สำหรับการรักษาเบาหวานขึ้นตาระยะก้าวหน้า จะสามารถรักษาได้ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

• การรักษาด้วยเลเซอร์ (Laser Photocoagulation) การรักษาด้วยเลเซอร์เป็นวิธีมาตรฐานสำหรับผู้ป่วยที่มีหลอดเลือดเกิดใหม่หรือจุดภาพชัดบวม (Diabetic Macular Edema) โดยเลเซอร์จะช่วยลดการรั่วซึมของหลอดเลือดและทำให้หลอดเลือดที่ผิดปกติฝ่อลง แต่ทั้งนี้ การรักษาด้วยเลเซอร์จะช่วยชะลอหรือป้องกันไม่ให้สายตาแย่ลงเท่านั้น อาจไม่ได้ช่วยทำให้การมองเห็นดีขึ้น
• การฉีดยา Anti-VEGF เข้าวุ้นตา การฉีดยายับยั้งการสร้างหลอดเลือดใหม่ (Anti-Vascular Endothelial Growth Factor: Anti-VEGF) เข้าวุ้นตา เช่น Aflibercept (Eylea) หรือ Ranibizumab (Lucentis) จะยับยั้งการงอกของหลอดเลือดใหม่ ลดการบวมของจุดภาพชัด ซึ่งจะช่วยให้การมองเห็นดีขึ้นได้
• การผ่าตัดวุ้นตา (Vitrectomy) ในกรณีที่ผู้ป่วยมีเลือดออกในวุ้นตามาก หรือมีพังผืดดึงรั้งจอตา ทำให้จอตาบวม จอตาหลุดลอกหรือฉีกขาด การผ่าตัดวุ้นตาจะยับยั้งการสูญเสียการมองเห็นได้

แนวทางป้องกันเบาหวานขึ้นตา

สำหรับโรคเบาหวานขึ้นตาเป็นภาวะแทรกซ้อนที่สามารถป้องกันหรือชะลอการลุกลามได้ เพียงแค่ดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม โดยเฉพาะการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก ๆ อาทิ

• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด รักษาระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เพื่อป้องกันการทำลายหลอดเลือดในจอตา
• ควบคุมความดันโลหิตและไขมันในเลือด ระดับความดันโลหิตไม่ควรเกิน 140/90 มม.ปรอท และควรควบคุมระดับไขมันในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ 
• เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดอาหารที่มีรสเค็ม หวาน และมีไขมันสูง เลือกทานผัก ผลไม้ และอาหารที่มีไฟเบอร์สูง 
• ออกกำลังกายเป็นประจำ การออกกำลังกายช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และการออกอย่างสม่ำเสมอจะมีส่วนช่วยในการควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ 
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคแทรกซ้อนจากเบาหวาน 
• ทานยารักษาเบาหวานตามแพทย์สั่ง เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• ตรวจตาเป็นประจำทุกปี ผู้ป่วยเบาหวานแม้ไม่มีอาการผิดปกติที่ดวงตา แต่ควรตรวจตาอย่างน้อยปีละครั้ง เพื่อคัดกรองโรคเบาหวานขึ้นตา 
• หมั่นสังเกตความเปลี่ยนแปลงของการมองเห็น หากพบอาการตามัว มองเห็นจุดดำลอยไปมา หรือมองเห็นภาพบิดเบี้ยว ควรรีบพบแพทย์ทันที

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคเบาหวานขึ้นตา 

เบาหวานขึ้นตาอันตรายไหม

ภาวะเบาหวานขึ้นตาถือเป็นอาการแทรกซ้อนที่อันตรายอย่างยิ่ง เนื่องจากหากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์และไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาจนำไปสู่ภาวะตาบอดสนิทได้ 

เบาหวานขึ้นตารักษาให้หายได้ไหม

เบาหวานขึ้นตาไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมและชะลอความรุนแรงของโรคไม่ให้มีอาการลุกลามไปในระยะที่รุนแรงขึ้นได้ โดยการรักษาจะมุ่งเน้นไปที่การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

ผู้ป่วยเบาหวานควรเข้ารับการตรวจตาทุกคนไหม

ผู้ป่วยเบาหวานทุกคนควรเข้ารับการตรวจตาโดยจักษุแพทย์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แม้จะไม่มีอาการผิดปกติทางการมองเห็น เพื่อคัดกรองภาวะเบาหวานขึ้นตา และหากพบความผิดปกติจะได้ป้องกันและรักษาได้อย่างทันท่วงที

เบาหวานขึ้นตา รักษาโดยการควบคุมอาการไม่ให้ลุกลามได้ ป้องกันอาการที่รุนแรงขึ้น

เบาหวานขึ้นตาแม้ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมและชะลอความรุนแรงของโรคได้ด้วยการรักษาอย่างเหมาะสม การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ การตรวจตาเป็นประจำทุกปี และการรักษาโรคประจำตัวอื่น ๆ เช่น ความดันโลหิตสูงและไขมันในเลือดสูง เป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันไม่ให้อาการของโรคลุกลามไปถึงระยะที่รุนแรง

โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ มีการดูแลที่ใส่ใจในทุกขั้นตอน เรามีทีมจักษุแพทย์ผู้ชำนาญการ พร้อมด้วยเทคโนโลยีการรักษาที่ทันสมัย เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยเบาหวานขึ้นตาเป็นไปอย่างเหมาะสมกับอาการและระยะของโรค เรามุ่งมั่นที่จะให้บริการที่ดีที่สุด เพื่อสุขภาพดวงตาที่ดีของคุณ

ช่องทางติดต่อ

• Line : @samitivejchinatown
• Tel: 02-118-7893 (ตลอด 24 ชั่วโมง)

References

National Eye Institute. (2024 December 10). Diabetic Retinopathy. https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/diabetic-retinopathy

Kierstan Boyd. (2024 October 11). Diabetic Retinopathy: Causes, Symptoms, Treatment. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-diabetic-retinopathy